MURÂD-I VELÎ
Osmanlı Devletinin kuruluş yıllarında yaşamış velîlerden. Babası Aliyyül Vukua, Türkistan’dan hicret edip Hicaz-Şam-Urfa yoluyla Çankırı’ya gelip yerleşmiş mübârek bir zâttır. Çankırı’nın Eldivan ilçesi Seydi köyünde medfun bulunan Murâd-ı Velî’nin kerâmetleri halk arasında anlatılmaktadır.
HACI MURAD-I VELİ
Türk ve İslam Dünyası’nın ORTA ASYA’ da Maveraünnehir bölgelerinin Aral ve Balkaş Gölleri’nin bulunduğu Batı Türkistan’ın Sayram Kasabası’nda 1117 tarihinde doğar.
ALİYÜL-BÜKA babasıyla birlikte hacca gitmek üzere Türkistan’dan ayrılır. Hacı Murad-ı Veli 2-3 yaşlarında babasıyla hac görevini yapmış olur. Bir müddet Şam’da kalarak Peygamberler şehri olarak bilinen Urfa’ya gelerek yerleşirler.
ALİYÜL-BÜKA ve ailesi burada Halilürrahman Camii şerefinde Hz. İbrahim makamı olan HALİLÜRRAHMAN’da kapıcılık, hizmetkâr, türbedarlık yapar.
Hacı Murad-ı Veli Hazretleri Türkistanlı İslam Âlimi olarak bilinen Hoca Ahmet YESEVİ Hazretlerinden almış olduğu feyiz ile yetişmiş ender zatlardan biridir.
İlim ve irfan sahibi bir kişilik olması kendi yetiştiği döneme de damgasını vurmuştur.
Halilürrahman Camii şerefinde kaldıkları dönemde el yazısı eserinin olabileceği gerçeği çok kuvvetlidir.
Hacı Murad-ı Veli ve ailesi İslamiyet’in, Türklüğün bölgelerde yayılması için Tosya Akçakavak köyüne gelirler, uzun bir süre burada kalırlar.
Kayıtlar ve belgelerce de kuvvetli bir rivayettir.
Bir başka rivayete göre (halk arasında) babası ALİYÜLBÜKA Hazretleri ailesiyle beraber Urfa’dan ayrılarak Anadolu’ya Ankara’nın Kalecik İlçesine bağlı Baykuş Boğazı Eski köy denen bölgeye gelerek yerleşir. Kalecik Tekfuru tarafından zülüm ve baskılara maruz kalır. Hacı Murad-ı Veli Hazretleri ve ailesi bölgeyi terk etme kararı alırlar.
1187 Yılında Çankırı Eldivan Seydi Köy ‘e ailesi ile birlikte gelerek yerleşirler.
HACI MURAD-I VELİ’NİN SEYDİKÖY’DEKİ HAYATI
1187 – 1207 Yılları arası ömrünün son yıllarına rastlamaktadır.
Tosya- Akçakavak köyünden ayrılmaları kolay olmamıştır. Tüm mallarını vakıf ve arazilerini bırakmak zorunda kalmıştır. (Nezaret sonrası evkaf kataloğu ve Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivinden)
Babasının Ilgaz Yerkuyu Köyü’nde, Annesi Hatice Sultan’ın Korgun – Handırı Köyü’nde, Eşi Ayşe Hatun’un Kalecik bölgesindeki Eskiköy civarında meftun olduğu bilinmektedir.
Seyyid Hacı Murad-ı Veli Hz, gelişleri ile köyün önceki adı Esköy – Eski Köy olarak geçmekte iken SEYDİ adını alarak 12.yy’dan bugüne kadar gelmektedir.
Anadolu Selçuklu Sultanı II. Kılıçaslan dönemine rastlar. İslam’ın ve Türklüğün yayılması için büyük görevler verilmiştir.
Seyyid Hacı Murad-ı Veli Hazretleri İslam’ın yayılmasında sevgi, saygı, muhabbet, hoşgörü, hürmet ve dayanışma anlayışı felsefesiyle bölge halkına örnek olmuştur.
Çankırı ve civarında ünü duyulan Hacı Murad-ı Veli’nin öğrencisi olabilmek için kervanlara katılmak suretiyle ipek yolunun (yolcu ve salcı yolu) (Sinop, Kastamonu , Çankırı) Hıdırlık – Mudun – Çiftlik ve Seydi Köyü’ndeki bölgelere gelir, makama uğrayıp ziyaret ederler.
Hacı Murad-ı Veli Hazretleri fakir fukaranın ihtiyaçlarını temin için araziler alırdı. Vakıflar ihdas ederdi. Vakıf ve arazilere sahip çıkardı. Anadolu’da yaşadığı çevrelere, ağızdan ağıza dolaşan bütün İslam ülkelerinde saygı ile anılan büyük bir Türk bilgini ALP AREN idi.
Güzel ahlakı, yumuşaklığı, merhameti ile tanınan Seyyid Hacı Murad-ı Veli Hazretleri senelerce Kastamonu, Çankırı, Tosya yörelerinde yaptığı sohbetlerde sevenlerine doğru yolu, güzel ahlakı , İslam dini hakkında temel bilgilerle donanımını sağladı. Alim, fazilet sahibi , haram ve şüphelilerden şiddetle kaçınan Allah’ın rızasını almak için çalışan Seyyid Hacı Murad-ı Veli Hazretleri ömrünün son gününe kadar hatta son saatine kadar insanlara İslamiyet2in emir ve yasaklarını anlatır, onların dünya ve ahiret saadetine kavuşması için gayret ederdi. Dergahından fakirlere, yoculara, kimsesiz ve ihtiyaç sahiplerine ikramda bulunurdu.
