ABDURRAHMÂN MAĞRİBÎ
Büyük velîlerden. İsmi Abdurrahmân bin Ahmed bin Muhammed bin Abdurrahmân bin Ahmed el-İdrisî’dir. Hazret-i Hasan soyundan olup, şerîflerdendir. 1614 (H.1023) senesinde Mağrib (Fas) beldelerinden Miknâset-üz-Zeytün denilen yerde doğdu. Zamânının teki ve evliyânın seçilmişlerinden idi. 1674 (H.1085) senesi Zilkâde ayının on yedinci günü vefât etti. Vasiyeti üzerine Bender’de Seyyid Sâlim dergâhına defnedildi.
Abdurrahmân Mağribî küçük yaşta ilim tahsîline başladı. Bulunduğu yerdeki âlimlerden okudu. Evliyânın sohbetlerinde kemâle geldi, olgunlaştı. Kerâmetleri görüldü. İsmi her yere yayıldı. Mısır, Şam, Anadolu da dahil pekçok yeri gezip dolaştı. Anadolu’ya gelişinde âlimlere büyük önem veren Sultan dördüncü Murâd Han ile görüştü. 1633 senesinde hacca gitti. Mekke-i mükerremede mücâvir olup orada bir müddet ikâmet etti.
Talebelerinden olan Şeyh Mustafa bin Fethullah anlatır:
Mekke-i mükerremede iken bir gün, Şeyh Hüseyin bin Muhammed ile birlikte Abdurrahmân Mağribî’nin evine gittik. Tasavvuf ehli hakkında hiç bilgim yoktu. Huzûruna girince bana; “Tasavvuf büyükleri hakkında ne dersin?” diye sordu. Ben de bilgim olmadığı için sükût ettim. O zaman Abdurrahmân Mağribî; “İmâm-ı Gazâlî hazretleri üstün olup İhyâ’sı çok kıymetlidir. Muhyiddîn Arabî’ye düşman olma. Tasavvuf ehlini sev, onların kitaplarını oku.” buyurdu. Sözleri kalbimde hemen yer etti. O andan îtibâren kalbim velîlerin sevgisi ile doldu ve Allahü teâlâdan beni onlarla haşretmesini diledim. Abdurrahmân Mağribî; “Lâ ilâhe illallah Muhammedün Resûlullah” kelime-i tayyibesini çok okumamı söyledi ve bana çok duâ etti.
Abdurrahmân Mağribî birkaç sevdiği ile birlikte Yemen’e gitti. Yolda kerâmetleri görüldü. Talebelerinden Seyyid Ömer bin Sâlim anlatır:
Abdurrahmân Mağribî, birkaç sevdiği yanında olduğu halde bir gemi ile Yemen’e gidiyorlardı. Yolda fırtına çıktı ve deniz kabardı. Gemi nerede ise batacaktı. Berâberindekiler ona; “Efendim içinde bulunduğumuz durumu görüyorsunuz. Duâ buyurun da bu tehlikeden kurtulalım.” dediler. O da; “Ey Deniz! Allahü teâlânın izni ile sâkin ol!” buyurdu. Hemen fırtına dinip deniz sâkinleşti. O zaman da; “Rüzgâr olmadan gemi gitmez.” dediler. O da; “Allahü teâlâ rüzgâr gönderir.” buyurdu. Sonra hoş bir rüzgâr esti. Gemi de selâmetle yerine ulaştı.
Abdurrahmân Mağribî hazretleri Yemen’deki âlim ve velîlerle görüştü. Seyyid Abdurrahmân bin Akîl, Yemen’de sohbet ettiği büyüklerden idi.
Mağribî hazretleri Yemen dönüşü Mekke-i mükerremede ders ve sohbet meclisi kurdu. İlim ve edeb öğretti. Çok cömert idi. Verdiği ziyafetlere herkesi çağırırdı. Şöhreti her yere yayıldı.
Hindistan, Şam, Mısır ve başka yerlerden kendisine gönderilen hediyeleri fakirlere dağıtırdı. Herkesten sevgi ve îtibâr görürdü. Borçlu bir kimse kendisine gelip yardım istediğinde, elinden tutup, borcunu öderdi.
Mağribî’nin sohbeti çok tatlı idi. Bir kimse onun meclisinde bulunsa, ayrılmak istemezdi. Herkese iyilik ederdi. Âlimleri çok sever, onlara izzet ve ikrâmlarda bulunurdu. Fakirlere çok yardım ederdi. Hâliyle, sözleriyle insanları Allahü teâlânın dînine çağırırdı. Kış ve yaz giydiği tek elbisesi vardı. Huzûruna gelenleri hayırlı işlere teşvik eder, Kur’ân-ı kerîm, Peygamber efendimize salevât ve çok istigfâr okumalarını tenbih ederdi. Tasavvuf yolunu, bu yolun büyüklerini, onların sözlerini ve hâllerini sevmeyi bildirirdi. Bilhassa Şeyh-ul-Ekber Muhyiddîn-i Arabî’ye rahmetullahi aleyh çok hürmet ve tâzim eder ve ona saygıyı emrederdi.
Abdurrahmân Mağribî Bendermehâ şehrinde idi. Sevdiği iki kişi gelip, Hindistan’a gitmek istediklerini söyleyerek duâ istediler. O da birisine; “Senin deniz yolculuğun çok meşakkatli geçer. Netîcede selâmettesin.” buyurdu. Aynen öyle oldu. Diğerine de; “Hindistan’da beni görürsün fakat konuşman nasîb olmaz.” buyurdu. O da Hindistan’ın saltanat şehri olan Cihânâbâd’a geldi. Bir gün evinin önünde otururken, karşısında siyah bir elbise içinde Abdurrahmân Mağribî’yi gördü. Dikkatlice bakınca hemen tanıdı. Oradakilere gösterip; “Bu zât Abdurrahmân Mağribî’dir.” dedi. Elini öpmek için ilerledi. Fakat hocasının kendisine söylediği sözü hatırladı ve durakladı. Sonra da kendisini bir hal kaplayıp kendinden geçti. Kendine geldiğinde hocasını bulamadı.
KERÂMET VE MENKÎBELERİ
O, ALLAHÜ TEÂLÂNIN SEVGİLİ KULUDUR
Seyyid Ömer anlatır:
Abdurrahmân Mağribî, Şeyh Ahmed bin Alvân’ın kabrini ziyâret etmek istedi. O gece İbn-i Alvân, rüyâda hizmetçisine; “Yarın şu şu vasıfta bir zât gelecek. Ona ziyâfet hazırla, hürmet ve hizmette kusûr etme. Zîrâ o Allahü teâlânın sevgili kullarındandır.” buyurdu. Hizmetçi sabahleyin hocasının buyurduğu hazırlığı yaptı. Ziyâretçiyi beklemeye başladı. Fakat gelen olmadı. Merakla ve bulurum ümîdiyle şehrin dışına çıktı. Kimseye de rastlamadı. Bir haber elde edemeden geri döndü. Üzgün bir vaziyette hocasının türbesine gitti. Orada hocasının târif ettiği zâtı gördü. Hâlbuki türbenin kapısı kilitli idi. Hemen yanına gidip, ellerinden öptü ve hocasının rüyâda kendisine verdiği vazîfeyi anlattı. Abdurrahmân Mağribî’yi alıp evine götürdü. Ziyâfet verdi. İzzet ve ikrâmda bulundu.
KAYNAKLAR
1) Hulâsât-ül-Eser; c.2, s.346
2) Câmiu Kerâmât-il-Evliyâ; c.2, s.66
