İBRÂHİM ALEYHİSSELÂM:
Kur’ân-ı kerîmde ismi bildirilen peygamberlerden bir tanesidir. Hz. İbrahim (a.s.) Kur’an-ı Kerim’de Allahu Teâlâ’nın “Halil” dost diye nitelediği ulu’l-azm mertebesinde olan peygamber. Hazret-i İbrâhîm (a.s.) Bâbil’in doğusunda Dicle ve Fırat ırmakları arasındaki bölgede dünyâya geldi. Peygamberimiz Muhammed Mustafa (S.A.V.)’dan sonra Allah katinda insanlarin en üstünüdür, cünkü ileride görecegimiz gibi Allahü Teâlânin varligini kendi akil ve mantigiyla bulmustur.
Allah ona Halil’im (dostum) diye buyurdu. Onun icin «Hâlilürrahman» olarak zikredilir. Kendisine on suhuf (forma) verildi. Ogullari, Ismail ve Ishak aleyhisselam’dan ziyade soyundan daha bircok peygamber geldigi icin «Ebü’l enbiya» (peygamberler babasi) da denilmistir. Beni Israil oglu olan Hz. Ishak, Arap kavmi ise diger oglu Hz.Ismail’den türemistir. Babasinin Âzer’in mi, Târuh’un mu olup olmasi hakkinda ihtilaf vardir (genis bilgi ileride, 2.2 noktada verilecektir) . Bir rivayete göre annesinin ismi Emile’dir . Hz.Ibrahim peygamberimizin dedelerindendir
Allahü teâlâ Kur’ân-ı kerîmde meâlen buyurdu ki:
(Ey Resûlüm!) Kitabda (Kur’ân-ı kerîmde) İbrâhim’in kıssasını anlat. Çünkü o sıddîk (doğruluğu tam) bir peygamber idi… (Meryem sûresi: 41)
Biz (ergenlik çağına ulaşmadan) önce İbrâhim’e tevhîde ve putlara tapmaktan sakınmaya yol bulabilecek rüştünü verdik. Biz onun buna lâyık olduğunu biliyorduk. (Enbiyâ sûresi: 51)
Ben babam (dedem) İbrâhim’in duâsı, kardeşim Îsâ’nın müjdesi ve annemin rüyâsıyım. (Hadîs-i şerîf-Müsned-i Ahmed)
Keldânîlerin memleketi olan Bâbil’in doğu tarafında ve Dicle ile Fırat nehirleri arasındaki bölgede doğdu. Babası mü’min olan Târûh’tur. Âzer, amcası ve üvey babasıdır. Putlara ve yıldızlara tapan Keldânî kavmine peygamber olarak gönderildi. Kendisin e on suhuf (forma) kitab verildi. Bu kavmin o devirdeki hükümdârı olan ve ilâhlık iddiâ eden Nemrûd’u da îmâna dâvet etti.
Nemrûd, İbrâhim aleyhisselâmın dâvetini kabûl etmediği gibi ona ve inananlara zulm ve işkence yaptırdı. İbrâhim aleyhisselâmı önce habs ettirip, sonra ateşe attırdı. Allahü teâlâ, Halîl’i (dostu) olan İbrâhim aleyhisselâmı ateşte yakmadı. İbrâhim aleyhisselâmın ateşe atılmasını ibretle tâkib edenlerden bir kısmı îmâna geldi. İbrâhim aleyhisselâm, Nemrûd’u ve Keldânîleri son bir defâ daha îmâna dâvet ettikten sonra, kendine inananlarla birlikte hicret etmek üzere Bâbil’den ayrıldı.
İbrâhim aleyhisselâm, Allahü teâlânın emri ile Bâbil’den Harran’a (Urfa’nın güneyinde bir yer) hicret etti. Bu yolculukta kardeşinin oğlu Lût aleyhisselâm ve zevcesi (hanımı) Sâre Hâtun da bulundular. Harran’da bir müddet kaldıktan sonra Şam’a, orada n da Mısır’a gitti. İbrâhim aleyhisselâm, hazret-i Sâre ve hazret-i Hâcer ile Mısır’dan ayrılıp, Filistin’e geldi. Evlâdı olmadığı için Allahü teâlâdan sâlih bir evlâd istedi ve adakta bulundu. Sâre’den çocuğu olmadığı için, onun tavsiyesi ile hazret-i Hâcer’le evlendi. Bu evlilikten İsmâil aleyhisselâm dünyâya geldi. Ardından, Sâre Hâtun’dan İshâk aleyhisselâm doğdu.
İbrâhim aleyhisselâm Allahü teâlânın emriyle Hâcer Hâtunu ve İsmâil aleyhisselâmı yanına alıp, Şam’dan ayrılarak, o sırada susuz ve ıssız bir yer olan Mekke’ye bıraktı. Kendisi Şam’a döndü.
Gördüğü bir rüyâ üzerine oğlunu kurban etmek istedi. Tam kur ban etmek üzereyken Allahü teâlâ İbrâhim aleyhisselâma rüyâsına sadâkat (bağlılık) gösterdiğini bildirerek kurbanlık bir koç ihsân etti. Beytullah’ı (Kâbe-i muazzamayı) oğlu İsmâil aleyhisselâm ile inşâ etti.
Ebû Kubeys dağında bulunan ve Cennet yâkutlarından olan Hacer-ül-Esved adlı siyah taşı Cebrâil aleyhisselâmın bildirmesiyle alarak Kâbe-i muazzamanın duvarına yerleştirdi. Kâbe duvarını örerken şimdi Makâm-ı İbrâhim denilen taşın üzerine bastı. Kâbe’yi yapıp bitirince, Allahü teâlânın emri ile oğlu İsmâil aleyhisselâm ve Mekke’de yerleşmiş olan Cürhümlülerle birlikte hac ibâdetini yaptı ve Şam’a döndü. Şam’a döndükten sonra yüz yetmiş beş yaşında Kudüs’de vefât etti. Kudüs civârındaki Habrun kasabasında bulunan bir mağaraya defnedildi. Bu kasaba, Allah’ın dostu anlamında Halîlürrahmân diye meşhûrdur. İbrâhim aleyhisselâmın dînine Hanîf dîni denilmektedir. İbrâhim aleyhisselâm, sevgili Peygamberimizden sonra insanların en üstünüdür. (İbn-ül-Esîr, Taberî, Nişancızâde, Ahmed Cevdet Paşa, Altıparmak)
İbrâhim aleyhisselâm, Resûl-i ekrem (sallallahü aleyhi ve sellem) efendimizin ümmetinden olmayı temenni buyurmuştur. (Seyyid Abdülhakîm Arvâsî)
İbrâhim aleyhisselâm, Halîlullah’tır (Allah’ın dostudur). (İmâm-ı Rabbânî)
