Sübey’a binti Hâris el-Eslemiyye radıyallahu anha, Rasulullah sallallahu aleyhi vesellem Efendimiz’in vaaz ve nasihatlerini dinlemiş ve hadis-i şerif de rivayet etmiş bir hanım sahabi. Sübey’a binti Hâris el-Eslemiyye radıyallahu anha akıllı, zeki ve hadiseleri iyi değerlendiren bir kabiliyete sahipti. Rasulullah sallallahu aleyhi vesellem Efendimize kendi iddeti ile ilgili soru sorup öğrenerek konunun aydınlanmasına vesile olan bir bahtiyar hanım.
Medine-i Münevvere’de vefat eden kimse ile ilgili müjdelerin verildiği şu önemli hadis-i şerif onun rivayetleri arasındadır. Abdullah ibni Ömer radıyallahu anh, Sübey’a binti Hâris el-Eslemiyye radıyallahu anha’dan rivayetle Rasulullah sallallahu aleyhi vesellem Efendimiz’in şöyle buyurduğunu nakleder:
“Kim ki Medine’de kalıp orada ölmeye gücü yeterse, orada ölmeye baksın. Çünkü Medine’de ölen kimseye kıyamet günü ben şahitlik edip, şefaat edeceğim.” (Tirmizi, Menakıb, 68 / 3917; el-İstiâb, I, 601)
Sübey’a binti Hâris el-Eslemiyye radıyallahu anha başından geçen hadiseyi Rasulullah sallallahu aleyhi vesellem Efendimize sorup öğrenerek ve duyduğu hadisleri de sağlam olarak naklederek kıyamete kadar gelecek Müslümanlara ışık tutmuştur.
Sahihayn’de ve Muvatta’da; “Kocasının vefatından sonra doğum yaptı ve iddetini bitirdi” şeklinde zikri geçer.
İbn Abdilberr dedi ki: “Kendisinden Medine fakihleri ve Küfe fakihleri rivayette bulunmuşlardır. Kıssası uzun olup çeşitli lafızlarla zikredilmiştir. Bunlardan biri de Muvatta’da750 Ebu Seleme b. Abdirrahman’dan şöyle rivayet edilmiştir:
“Abdullah b. Abbas ve Ebû Hureyre radıyallahu anhum’e kocası ölen hamile kadının iddeti soruldu. İbn Abbas radıyallahu an-huma:
“İki iddetin sonraya kalanı kadar başka kocayla evlenmesi helâl olur.” dedi. Ebu Hureyre radıyallahu anh de:
“Doğum yaptığı zaman helâl olur” dedi. Bunun üzerine Ebû Seleme b. Abdirrahman, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in hanımı Ümmü Seleme’nin yanına giderek bu meseleyi ona sordu. Ümmü Seleme radıyallahu anha dedi ki:
“Sübey’a el-Eslemiyye kocası öldükten onbeş gün sonra doğurdu. Onunla biri genç, diğeri yaşlı iki kişi evlenmek istedi. Kadının gönlü gence meyletti. İhtiyar:
“Daha iddetin bitmedi” dedi. İhtiyarın ailesi seyahatte idi. Dönünce başkasından önce davranarak onu kendisine almalarını rica etti. Bunun üzerine kadın Resûlullah sallallahu aleyhi ve sel-lem’e gelip durumu öğrenmek isteyince, Resûlullah:
“İddetin bitti evlenebilirsin. İstediğinle evlen” buyurdu.
İbn Mende, Süleyman b. Yesar yoluyla Ebu Seleme’den rivayet ediyor:“İbn Abbas ve Ebu Hureyre’nin yanındaydım. Kocası ölen kadının iddeti hakkında ihtilaf ettiler…” hadisi böylece zikretti.
Yine İbn Mende, Ebu Seleme yoluyla, Subey’a bt. El-Haris radıyallahu anha’dan rivayet ediyor:
“Kocam Sa’d b. Havle Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ile Vedâ Haccmda iken vefât etti. Ebu’s-Senabil b. Ba’bek bana:
“Galiba seni evlendirmemi istiyorsun” dedi. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’e gittim. Buyurdu ki:
“İddetin bitti, evlenebilirsin.”751
İbn Mende, Zeyneb bt. Ebi Seleme yoluyla Ummü Seleme ra-dıyallahu anha’dan da ziyadeli olarak rivayet etmiştir. Zeyneb bt. Ebi Seleme’nin ziyadesi şazdır.
Buhari, Yezid b. Habib yoluyla İbn Şihab’m kitabından muallak olarak rivayet etmiş, Müslim, Ebu Davud ve Nesai ise bunu Yunus – Zühri – Ubeydullah b. Abdillah yoluyla mevsul olarak şöyle rivayet etmiştir:
“Babası, Ömer b. Abdillah b. Erkam’a Subey’a’nın yanına gitmesini emreden mektup yazdı. O da Subey’a’nm Sa’d b. Havle’nin nikahında olduğunu haber veren mektupla cevap verdi…” hadisin devammı zikretmiştir.
Subey’a radıyallahu anhadan ayrıca Abdullah b. Ömer radı-yallahu anhuma rivayette bulunmuştur. Bu hususta ihtilaf edilmiştir. Yine Züfer b. Evs b. El-Hadesan, Ömer b. Abdillah b. El-Er-kam, Mesruk b. El-Ecda, Amr b. Utbe b. Ferkad ve başkaları da ondan rivayette bulunmuşlardır.
749 El-İsabe (11269) Usdu’l-Gabe (6971) Tecrid (3298)
750 Malik Muvatta (1283)
751 Ahmed (6/412) Abdurrazzak (11722) Taberani (24/750)
