ZENGENÎ
Irak velîlerinden. İsmi Mahmûd bin Yûsuf’tur. Bâbâniyye sülâlesindendir. 1717 (H.1130) târihinde Karadağ’da doğdu. 1800 (H.1215) târihinde Kerkük’te vefât etti.
Mahmûd Zengenî önce Kur’ân-ı kerîmi ezberledi. Sonra öncelikle okunması gereken kitapları okudu. Beldesindeki birçok medresede âlet ilimlerini tahsîl etti ve Molla Mahmûd adıyla şöhret buldu.
Mahmûd Zengenî Allahü teâlânın emirlerine itâat etmede, dünyâya değer vermemede ve Allahü teâlâdan korkmakta herkesten ileri gitti. Allahü teâlâ ihsânıyla ona yardım edip, bozuk kimselerin şerrinden, fitneden, şeytan ve nefsin kötülüklerinden korunmada ona kuvvet verdi. Tahsîlini tamamlayıp icâzet, diploma aldı. Kerkük’e dönüp evlendi ve orada tâliblere ilim öğretmeye başladı. Bu sırada oraya Hindistan’dan Şeyh Ahmed Lâhorî hazretleri geldi. Molla Mahmûd bu velîye ve yanındakilere hürmet, izzet ve ikrâmda bulundu. Onun bu hâlini gören Şeyh Ahmed Lâhorî çok memnun olup, ona teveccüh ve duâ etti. Böylelikle Mahmûd Zengenî’nin kalp gözü açıldı.
Mahmûd Zengenî kendisine mânevî ilimleri öğreten bir büyüğü bulduğuna çok sevindi ve hemen ona teslim oldu. Onun bildirdiği dersleri yapmaya ve duâları okumaya başladı. Gittikçe kalbindeki nûrlar ziyâdeleşti ve halleri güzelleşti.
Şeyh Ahmed Lâhorî hazretleri Bağdât’a gidip orada Seyyid Abdülkâdir-i Geylânî hazretlerinin câmiinde altı ay kadar kaldıktan sonra tekrar talebesi Molla Mahmûd’un yanına geldi. Verdiği dersleri yapması sebebiyle kalbinin nûr ile dolduğunu, velîlik makamlarına ulaştığını gördü ve sevindi. Ona icâzet verip o bölgede mânevî ilimleri insanların kalplerine yerleştirmesi için vazifelendirdi, kendisi Lahor’a döndü.
Mahmûd Zengenî olgunlaşmış hâliyle müslümanlara Kâdiriyye yolunun edeplerini öğretmeye başladı. Çok kimseler kendisinden istifâde edip ibâdetlerini zevkle yapmaya başladı.
Bir zaman sonra Mahmûd Zengenî’nin hocası geri döndü. Talebesinin yaptığı hizmetleri görünce, çok sevindi ve ona duâ etti. Bundan sonra Mahmûd Zengenî’nin insanlara hak ve hakikatı anlatma gayretleri daha da fazlalaştı. Yolu her tarafa yayıldı. Çok kimseler talebesi olmakla şereflendiler.
Mahmûd Zengenî’nin talebeleri arasında oğlu Şeyh Ahmed de vardı. O da yetişip icâzet almakla şereflendi. Şeyh Mahmûd, Kerkük’te bir dergâh inşâ etti. Ömrünün sonuna kadar bu dergâhta hak yolunun bilgilerini anlatmakla meşgûl oldu. Sonradan oğulları ve torunları da burada hizmet ettiler. Sultan Abdülhamîd Han da bu dergâhın yanına bir câmi inşâ ettirmiştir.
KAYNAKLAR
1) Ulemâüna fî Hidmet-il-İlm-i Ved’dîn; s.555
