Müslüman coğrafya âlimi. İsmi, Abdullah bin Abdülazîz bin Muhammed el-Bekrî el-Endülüsî olup, künyesi Ebû Ubeyd’dir: Doğum târihi bilinmemektedir. İşbiliye’nin batısında Seltiş adlı yerde doğdu. Bekri kabilesinden olduğu için Bekrî nisbetiyle meşhûrdur. 1094 (H. 487) senesinde Kurtuba’da vefat etti. Ümmü Seleme kabristanına defnedildi.
Babası, Endülüs’deki Kurtuba şehrine yerleşince, burada aralarında Ebû Mervân bin Hayyan’ın da bulunduğu meşhûr âlimlerden ders aldı. Şiirleri ile meşhûr olup, ayrıca edebiyat, târih, botanik ve coğrafya alanında söz sahibi idi.
İbn-i Safdî, onun hakkında şöyle demektedir: “Endülüs sultanları, birbirlerine Bekrî’nin eserlerini hediye gönderirlerdi. Kurtuba’da yetişti. Daha sonra Mürrî’ye gitti. Mürrî emîri, Muhammed bin Maîn; kendisiyle sohbet etmek, fikirlerinden faydalanmak üzere onu yanında alıkoydu ve bol maaş bağladı. Bu yüzden bâzı tarihçiler, vezîrliğini de zikretmişlerdir. Ebû Ubeyd Bekrî, Murâbitinler muharebesinden sonra, Kurtuba’ya döndü ve ölümünün sonuna kadar burada kaldı.”
Bekrî, çeşitli ilim dallarına âid pek çok eser yazdı, önemli eserleri şunlardır:
1-Kitâbü mu’cemi meste’cem: Coğrafya, alanında yazdığı en önemli eseridir. Dört cüz olan eser; Kur’ân-ı kerîmde, hadîs-i şerîflerde, eski Arab vak’anâme ve şiirlerinde ve müslümanlığın yayılmasında adı geçen şehir, kale, dağ, köy gibi yerlerin adlarını içine alan bir coğrafya sözlüğüdür. Bu isimlerin çoğunluğu Arabistan yarımadasına âiddir.
Diğer bölgelere âid yer isimleri, yer yer yazılmıştır. Kitap, Wüstenfeld tarafından iki cild hâlinde yayınlanmıştır. Milano Ambrosiana Kütüphanesinde üç cildlik bir nüshası vardır.
2-Kitâb-ül-mesâlik vel-memâlik: Bekrî’yi şöhrete kavuşturan eseridir. Tamâmı zamanımıza ulaşmamıştır. Eserin bir kısmı El-Muğrib fi zikri ifrîkıyye vel-mağrib ismi ile basılmıştır.
O zamanda yazılan bütün coğrafya kitapları gibi, şehirleri ve bunların vasıflarını anlatmaktadır. Mısır coğrafyası, Irak, Mâverâünnehr ve İspanya coğrafyası hakkında bilgi veren kısmı, Baron de Slane tarafından 1857 senesinde bastırılmıştır. Eserin bu bölümü Avrupa dillerine de tercüme edilmiştir. Bu eserin Nûruosmâniye Kütüphânesi’nde bulunan yazma nüshası esas kabul edilmiştir. Bu yazmanın sekizinci bölümü Ruslara ve Rusya’ya âid olup; burada Akdeniz, Karadeniz, Azak ve Hazar denizine, Ceyhun nehri ile diğer büyük nehirlere dâir bilgiler de vardır.
Diğer eserleri de şunlardır:
1-A’lâm-ün-nübüvve: Peygamber efendimizin nübüvveti hakkındadır.
2-Şerhu emâl-il-kâli,
3-Et-Tenbîh âlâ a’ğlâtı Ebî Ali el-Kâlî fi şerh-i kitab-il-Emvâl İbn-i Sellâm. Matbu olan eserin bir kısmı yazma olup, 1211 (H. 608) senesinde Ribat’da istinsah edilmiştir.
4-El-lhsâ fî Tabakât-iş-şuarâ
5-A’yân-ün-nebât,
6-Eş-Şeceriyyât-ül-Endülüsiyye,
7-Mu’cemu mâ iste’ceme mi’nel-buldân vel-emâkin,
8-Şerh-ul-emsâl-is-sâireti.
