Dubâa Binti Zübeyr (r.a)
Dubâa binti Zübeyr radıyallahu anha Rasulullah sallallahu aleyhi vesellem Efendimizin amca kızı!…
Hâne-i saadete rahat girip çıkabilen ve Efendimiz’in sohbetlerinden istifade etmeye çalışan bahtiyar bir hanım!…
Hac için ihrama girerken şart koşma, şartlı ihrama girme konusunda rivayet ettiği hadis-i şerif ile tanınan bir hanım sahâbî!…
O, Mekke’li olup Kureyş kabilesinin Haşimi koluna mensuptur. Babası, Zübeyr ibni Abdülmuttalib, annesi, Âtike binti Ebu Vehb’dir.
Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem efendimiz Dubâa (r.anha)’yı Mikdat ibni Amr ibni Sa’lebe (r.a) ile evlendirdi. Bu evliliklerinden Abdullah ve Kerîme adında iki çocukları dünyaya geldi. (Hâkim, Müstedrek, IV, 72)
Dubâa radıyallahu anha ilim meclislerini seven bir hanımdı. Rasulullah sallallahu aleyhi vesellem Efendimiz’in amca kızı olması sebebiyle huzurlarında bulunur, sohbetlerini dinlerdi.
Birgün hâne-i saâdete ziyarete gitmişti. Rasul-i Ekrem sallallahu aleyhi vesellem Efendimizin ketif denilen hayvanın kürek kemiğindeki etten yedikten sonra abdest almadan namaz kıldığını gördü.
Dubâa radıyallahu anha bu eti yemekle abdestin bozulup bozulmayacagında tereddüt edenlere şahit olduğu hadiseyi anlattı. (Müsned, I, 351)
Bir seferinde de Dubâa radıyallahu anha evinde koyun kesmişti. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem ona haber gönderdi. İkram etmek üzere bir parça et göndermesini istedi. O da:
“- Vallahi yanımda boyun kısmından başka bir yeri kalmadı. Onu da Rasulullah’a (s.a) göndermeye utanıyorum” dedi.
Bu şekilde bir bilgi ile gelen elçiye Rasulullah sallallahu aleyhi vesellem Efendimiz tekrar Dubâa (r.anha)’ya dön ve şöyle söyle buyurur:
“- Boyun, kol ve ketif koyunun mideye en hafif gelen yeridir. Hazmı kolaydır.” (Müsned, VI, 360 )
Dubâa radıyallahu anha’nın onbeş kadar hadis-i şerif rivayet ettiği bildirilmektedir.Hac için ihrama girme konusunda naklettiği hadis-i şerif şöyledir:
İbni Abbas radıyallahu anh’dan rivayet edildiğine göre Dubâa binti Zübeyr radıyallahu anha, Rasulullah sallallahu aleyhi vesellem’e gelip;
Ya Rasulallah! Ben Hacca gitmek istiyorum. İhrama girerken şart koşabilir miyim? demiş. Rasul-i Ekrem sallallahu aleyhi vesellem de;“- Evet!” cevabını vermiştir.Bunun üzerine Dubâa (r.anha) şartı nasıl koşayım? deyince Rasul-i Ekrem (s.a) Efendimiz şöyle buyurmuştur:
“- Ey Allahım! Emrine âmâdeyim. Ey Allahım! Beni engellediğin yerde ihramdan çıkmam şartıyla emrine âmâdeyim de!” (Ebu Davud, 1776)
Kütüb-i sitte’de birkaç yerde geçen bu hadis-i şerifin şerhinde âlimler, böyle bir şartın câiz olup olmayacağında ihtilaf etmişlerdir. İmam Şafi ve İmam Hanbelî (rh.a.) câiz olduğu görüşündedirler. Hanefîlerle, Mâlikîlerin bir kısmı bu görüşe katılmayıp böyle bir şart koşmanın caiz olmayacağına, hacc tamam olmadan ihramdan çıkılamayacağına hükmederler. Bu durumun Dubâa (r.anha)’ya mahsus bir ruhsat olduğunu söylerler. (İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, 17 / 372)
Dubâa binti Zübeyr radıyallahu anha hakkında kaynaklarda geniş bir bilgiye ulaşılamamakta ve ne zaman vefat ettiği bilinmemektedir. Allah ondan razı olsun. Rabbimiz şefaatlerine nail eylesin. Âmin.
Mustafa Eriş
Altınoluk Dergisi
2008 – Aralik, Sayı: 274, Sayfa: 059
