Ümmü Rumân radıyallahu anhâ Rasûlullah sallallahu aleyhi vesellem efendimizin kayınvâlidesi olma şerefine eren bahtiyar bir hanım sahâbi… Hazreti Âişe radıyallahu anhâ annemizin biricik annesi… Hz. Ebû Bekir Sıddık (r.a)’ın âilesi… İslâm’ın ilk günlerinde müslüman olan hanımlardan…
O, Serat’tan Mekke’ye gelmiştir. Asıl adı Zeynep’dir. Babası Âmir ibni Uveymir’dir. Önce Hâris el- Esedi ile nikâhlandı. Bu evlilikten Tufeyl adında bir oğlu oldu. Hâris, Hz. Ebû Bekir (r.a)’ın yakın arkadaşı idi. Mekke’de vefat edince Ümmü Rumân Hz. Ebû Bekir (r.a) ile evlendi. Abdurrahman ile Hazreti Âişe bu anneden dünyaya geldi.
Ümmü Rumân İslâm’ın ilk günlerinde müslüman oldu. Müşriklerin işkencelerine karşı kocası Hz. Ebû Bekir (r.a) ile birlikte direndi. Birbirlerine mânevi destek oldu. Allah yolunda karşılaştığı bütün sıkıntılara sabretti. Hâlinden hiç şikayet etmedi.
İki Cihan Güneşi Efendimiz Hz. Ebû Bekir (r.a)’ı kendine can kardeş bilmişti. İslâm’ın yayılması hususunda onunla iştişare ederdi. Müslümanların dertlerine birlikte hal çâresi arardı. Zulum ve işkence gören ashâbını kurtarmak için gayret sarfederdi. Bu vesile ile Hz. Ebû Bekir (r.a)’ın evine sık sık gelir onunla görüşürdü. Ümmü Rumân (r.anhâ), Rasûlullah (s.a)’ın bu geliş gidişiyle evini şereflendirmesinden pek memnun olurdu. Fahr-i Kâinat (s.a) Efendimize candan hizmet ederdi. Davranışlarıyla edeb ve hürmette kusur etmemeye çalışırdı. İslâm’ın ilk yılları zor ve çileli geçmekteydi.
Hazreti Hatice radıyallahu anhâ annemizin vefatından sonraki günlerdi. Resûl-i Ekrem (s.a) Efendimiz’e Hz Âişe ile evleneceği vahy edilmişti. Fakat bunu kimseye açmamıştı. Birgün İki Cihan Güneşi Efendimiz bu bahtiyar aileyi ziyarete gitmişti. O zaman Ümmü Rumân (r.anhâ)’ya : “Âişe’yi koruyup ona iyi muâmele etmenizi tavsiye ederim.” buyurdu.
Ümmü Rumân (r.anhâ) zeki bir hanımdı. Rasûlullah (s.a)’ın bu tavsiyesinde mutlaka bir hikmetin bulunduğunu tahmin etmişti. Fakat ne olduğunu kestirememişti. Bundan böyle kızı Âişe üzerine daha çok titremeye başladı. Ona daha çok ihtimam gösterdi. Eğitim ve terbiyesi ile yakınen ilgilendi. Onun olgun bir hanımefendi olarak yetişmesi için son derece titiz hareket etti.
Resûl-i Ekrem (s.a) Efendimiz yine birgün Hz. Ebû Bekir (r.a)’nın evine ziyarete gelmişti. Hz. Âişe’yi ağlar vaziyette buldu. šefkat ve Rahmet Peygamberi Efendimiz yanına yaklaştı ve niçin ağladığını sordu. O da annesi yüzünden ağladığını söyledi. Bunun üzerine Efendimiz Ümmü Rumân (r.anhâ)’ya döndü ve sitemle: “Ben sana Âişe’ye iyi davranmanı söylememiş miydim?” buyurdu.
Ümmü Rumân (r.anhâ) mahcubiyet içerisinde artık ona daha yumuşak davranacağına dâir söz verdi. İki Cihan Güneşi Efendimiz’in Âişe’ye karşı şefkat ve titizliğinin hikmetini biraz daha yakinen anlamaya başladı. Kızının ilerde İslâm’a büyük hizmetler yapacağına inancı arttı. Ona artık bir çocuk gibi değil genç olgun bir evlâd gibi hareket etti.
Hz. Hatice annemizin vefatından sonra Osman İbni Maz’un (r.a)’ın hanımı Hz. Havle (r.anhâ) Resûl-i Ekrem (s.a) Efendimiz’e gelerek Hz. Aişe ile nikâhlanması teklifinde bulundu. Efendimiz peki diyerek kabul etti ve onu dünür olarak gönderdi. Havle (r.anhâ) bu bahtiyar âileye geldi ve Âişe (r.anhâ)’nın annesine:
-“Ey Ümmü Rumân! Allah’ın sana hayır ve bereketten ne verdiğini biliyor musun?.” dedi. O da merakla:
-“Nedir o ?” dedi. Havle (r.anhâ) heyacanlı heyacanlı:
-“Rasûlullah (s.a) beni Âişe’ye dünürlük için gönderdi.” dedi.
Ümmü Rumân bu habere çok sevindi. Fakat birden cevap veremedi. Birazdan Ebû Bekir gelir diyerek teklifi ona yapmasını istedi.
Bir müddet sonra Ebû Bekir (r.a) geldi. Havle (r.anhâ) bu müjdeyi ona da verdi. Rasûlullah (s.a)’e kayınpeder olmak büyük şerefti. Ebû Bekir bunun bilincinde idi fakat: “ O kardeşinin kızıdır, Uygun olur mu? dedi” . Havle (r.anhâ) bu şüpheyi ortadan kaldırmak için Rasûlullah (s.a)’e koştu. Durumu arz edince Efendimiz: “Git ona söyle! O benim din kardeşimdir. Kızı bana uygun olur. (Helâldir)”de dedi.
Havle (r.anhâ) bu cevabı getirince Hz. Ebû Bekir (r.a) büyük bir memnûniyetle teklifi kabul etti. Rasûlullah (s.a)’e sıhri yönden de akraba olmayı kendine şeref bildi.Böylece Resûl-i Ekrem (s.a) ile Hz. Âişe (r.anhâ) nişanlandılar.
Bir anne-baba olarak bundan böyle Hz. Ebû Bekir ve âilesi Ümmü Rumân (r.anha) kızları Hz. Âişe (r.anhâ)’ya daha dikkatli, titiz davranmaya çalıştılar. Onu Rasûlullah (s.a)’e eş olabilecek şekilde yetiştirmek için gayret ettiler. Söz ve davranışlarına önem verdiler. Terbiyesinin ve becerisinin en güzel şekilde olmasına ihtimam gösterdiler.
Bu arada Allah Teâlâ, Rasûlullah (s.a) Efendimiz ile Hz. Ebû Bekir’e Medine’ye hicret izni verdi. Üç kişilik bir hicret kervanı gizlice Mekke’den çıktılar. Çileli bir yolculuktan sonra Medine’ye ulaştılar. Ev halkı Mekke’de kaldı. Bir kaç gün geçince geride kalan aile efradını getirmenin yollarını aradılar. Resûl-i Ekrem (s.a) evlâtlığı Zeyd ibni Hârise (r.a)’ı, Hz. Ebû Bekir (r.a)’da oğlu Abdullah’ı bu iş için vazifelendirdi. Küçük bir kafile teşkil edip tekrar Mekke’ye döndüler. Vakit kaybetmeden müminlerin annesi Sevde binti Zem’a (r.anhâ), Hz. Fâtıma, Ümmü Rumân ve Hz. Âişe’yi alarak Medine’ye doğru yola koyuldular.
Bir ara Hz. Âişe ve annesini taşıyan deve huysuzlaştı ve kaçar gibi oldu. Ümmü Rumân (r.anhâ) buna çok üzüldü. Başına bir felâket gelirse Rasûlullah (s.a)’e ne cevap verecekti? Kendi kendine: “Eyvah kızcağızım ! Eyvah gelinciğim !” diye çırpınmaya başladı. Biraz sonra Allah Teâlâ deveyi sâkinleştirip geri döndürdü. Onları selâmete kavuşturdu. Bir daha da böyle bir sıkıntı yaşanmadı. Sağlık ve sıhhat içinde geride kalan âile efradı hep birlikte Medine’ye ulaştı.
Ümmü Rumân (r.anhâ) Mekke’de olduğu gibi, Medine’de de Hz. Ebû Bekir (r.a)’ın İslâmi çalışmalarında en yakın desteği oldu. Rasûlullah (s.a)’e nişanlı bulunan kızı Âişe’ye kuracağı yuvanın mükellefiyetlerini öğretmeye gayret etti. Ona karşı nasıl davranması gerektiğini anlattı. Hizmetlerinde ne derece hassas ve dikkatli olması, nâzik ve gönül alıcı davranması lâzım geldiğini hatırlattı. Bu hassasiyetleri ona sık sık tekrarlayarak sevgili kızı Âişe’yi evliliğe hazırladı. ševval ayının içinde düğünleri yapıldı. Böylece Ümmü Rumân (r.anhâ) Allah Rasûlüne kayınvalide olma şerefine erdi.
O, Rasûlullah (s.a)’e kayınvâlide olma şerefine nâil olduğu için dâima Allah’a şükreder, kendini en mesud, en bahtiyar bir anne sayardı. İki Cihan Güneşi Efendimiz de ona çok hürmet ederdi. Bir evlâdın annesine nasıl davranması gerekiyorsa öyle davranırdı. Ona karşı çok edeb ve saygı gösterirdi. Onun hakkında: “-Kim Cennet hûrilerinden birine bakmaktan hoşlanırsa Ümmü Rumân’a baksın.” buyurmuştur.
Ümmü Rumân (r.anhâ) ibadete düşkün bir hanımdı. Çok namaz kılardı. Bir gün namaz kılarken biraz sallanmıştı. Hz. Ebû Bekir (r.a) onun namaz kılarken sallanmasını uygun bulmadı. Namaz bittikten sonra kendisine Resûl-i Ekrem (s.a) Efendimizin şu hadisini nakletti.
“Sizden biriniz namaza durduğu zaman herhangi bir yerini kıpırdatmasın. Yahudiler gibi de sallanıp durmasın, zira dimdik durup sağa sola kıpırdamamak, namazı tamamlayan şeylerdendir.”
Ümmü Rumân (r.anhâ) ömrünü Allah ve Rasûlüne teslimiyetle geçirdi. Hicretin altıncı yılında Medine-i Münevvere’de vefat eyledi. Defin işiyle bizzat Rasûlullah (s.a) Efendimiz ilgilendi ve kabrine kendisi indirdi. Onun hakkında mağfiret dileyip şöyle dedi: “Allahım ! Senin ve Rasûlün yolunda Ümmü Rumân’ın neler çektiği Sana gizli değildir.” buyurdu.
Cenâb-ı Hak cümlemizi Ümmü Rumân (r.anhâ) annemizin şefaatlerine nâil eylesin.
Amin.
Mustafa Eriş
Altınoluk Dergisi
