İslam’ın belki de hicretin üçüncü yılından itibaren yayılmasında oynadığı küçümsenmeyecek bir rolü bulunmaktadır. Kureyş’in ilk muhacirlerinden olan Zeyneb binti Hüzeyme, muhacir olma payesine sahip oluşuyla üstün bir sabır örneğidir. İlk Müslümanların yaşadıkları sıkıntıları yaşamış, İslam’ın ilk yıllarındaki türlü derde ve işkenceye göğüs germiştir.
Peygamberimiz (s.a.v)’in evlendiği bahtiyar kadınlardandır. Hz. Peygamber’in (aleyhisselatu vesselam) beşinci hanımı olan Hz. Zeyneb (r.anhâ), oldukça merhametli ve yufka yürekli bir hanımefendi idi. Bu nedenle hz Zeynep binti Huzeyme radıyallahu anhâ annemize “Ümmü’l-Mesâkin= yoksulların annesi” denirdi.
Zeyneb Validemiz, sabırlı, iyiliksever, güzel huyları olan bir hanımefendi idi. Zira O, İslâm ile müşerref olmadan evvel de yoksulları koruyup gözeten müşfik bir yapıya sahipti. Validemiz, bu güzel yönünü İslâm ile süsleyerek taçlandırmıştır.
İsmi ve nesebi: Zeyneb bt. Huzeyme b. Abdillah b. Ömer b. Abdimenaf b. Hilal b. Amir b. Sa’sa’a el-Hilaliye. Müminlerin annesi, Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in hanımıdır. Ona miskinlerin annesi denilirdi. Zira onları yedirir ve tasaddukta bulunurdu. Abdullah b. Cahş’m nikahında idi. Uhud’da şehit olunca Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem ile evlendi.
Denildi ki: Tufeyl b. El-Haris b. El-Muttalib’in nikahındaydı. Sonra onu kardeşi Ubeyde b. El-Haris aldı. O aynı zamanda Mey-mune bt. El-Haris’in de ana bir kardeşidir. Resûlullah’m nikahına Hafsa bt. Ömer radıyallahu anha’dan sonra girmiştir. Onun nikahında ancak iki ya da üç ay kalmış, vefât etmiştir.
İbnu’l-Esir,805 îbn Mende’nin Zeyneb bt. Huzeyme radıyalla-hu anha’nın hâl tercemesinde:
“Sizden bana ilk katılacak olan eli en uzun olanmızdır” hadisini zikretmiştir. Bu hadis Zeyneb bt. Cahş’ın hal tercemesinde geçmiştir. O buna daha uygundur, zira Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’e katılmak ile kastedilen ondan sonra vefât etmesidir. Zeyneb bt. Huzeyme ise Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in hayatı döneminde vefât etmiştir.
İbnu’l-Kelbi dedi ki: “Tufeyl b. El-Haris’in nikahındaydı. O Zeyneb radıyallahu anha’yı boşayınca onu kardeşi aldı ve o da Be-dir’de öldürüldü. Bunun üzerine Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ona kendisi için dünür oldu ve 3. yılın Ramazan ayında evlendiler. Onun yanında sekiz ay kaldı ve 4. yılın Rebiulahir ayında vefât etti.
Derim ki: îbn Sad Ümmü Seleme radıyallahu anha’nın hâltercemesinde munkatı (kopuk) bir isnad ile rivayet ediyor: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Ummu Seleme radıyallahu an-ha’ya talip oldu. Ümm Seleme radıyallahu anha der ki:
“Benimle evlendiğinde beni miskinlerin annesi Zeyneb bt. Huzeyme vefât ettikten sonra onun evine taşıdı.”
Vakıdî onun ömrünün 30 sene olduğunu zikretmiştir.
İbn Sad, onun hâl tercemesinde, Ata b. Yesar yoluyla el-Hila-liye’den rivayet ediyor: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in yanında onun siyahi bir hizmetçisi vardı. Dedi ki:
“Ey Allah’ın Resulü! Şunu azat etmek istiyorum” Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem de:
“Kardeşinin veya kız kardeşinin oğullarının koyunla-rına çobanlık etmesi için fidye vermez misin?” buyurdu.
Derim ki: bu hatadır. Zîra bu kıssanın sahibi Meymune bt. El-Haris radıyallahu anha’dır. Zira el-Hilaliye o’dur. Sahih’te bunun benzeri rivayet edilmiştir. İbn Sad da bunun benzerini Meymune radıyallahu anha’nın hâl tercemesinde başka bir rivayet yolundan zikretmiştir.
