ÎMTÎHAN
Cihan dediğimiz bu sarayda nice ibretli hâdiseler cereyan etmektedir. Ne var ki, ibret alanlar da pek azdır… Şimdi sunacağımız menkıbe de ibret alabilenler için ne güzel…
Nebiyyi Zişan hikâye buyurmuşlar, Ebû Hüreyre Hazretleri, de ondan işitmişlerdir.
Şöyle ki:
— İsrail oğullarında biri abraş, biri kel, biri de kör üç kişi vardı… Yüce ve Kerim olan Allah bunlan imtihan etmeyi murâd etti de, onlara bir melek gönderdi…
Melek abraşa geldi de dedi ki:
— Eyyü şey”in ehabbü ileyke = En çok neyi seversin?
Abraş cevap verdi:
— Güzel renk, güzel yüz, güzel ten ve nermin bir ugden. Çünkü halk beni çirkin görüp benden iğreniyor…
(İnsan süretindeki) Melek abraşa sokulup vücûdu-nu sıvadı. Meleğin eli değer değmez de ondan bu çirkin manzara gitti. Ona güzel bir simâ, güzel bir ten verildi…
(Abraş, gördüğü manzara karşısında rüzgâr önünde savrulan yapraklar gibi titriyordu.) Melek ona:
— Sen, dedi, en çok hangi malı seversin?
(Abraşlıktan, çirkinlikten, o dünya dolusu dertten
kurtulan kişi sevinçle sesini yükseltti):
— Deveyi severim!…
Ona on aylık gebe bir deve verildi ve şöyle denildi .-
— Bu deve mübârek ve bereketli olsun!…
Sonra aynı melek başı kel olanın yanma gitti:
— Ey er, dedi, sen en çok neyi seversin?
(Kel oluklardan boşalan coşkun sular gibi çağladı):
— Güzel saç isterim!. însanlann iğrendiği şu kötü hâlin de benden gitmesini dilerim!…
Melek derhal onun başını da sıvazladı… O da birden kellik illetinden kurtuluverdi… Kendisine (hayâlinde bile göremiyeceği) güzel bir saç verildi…
Melek yine sordu:
— Feeyyül mâli ehabbü ileyke? = En çok hangi malı seversin?
(Kel biraz evvelki tecelliyi görmüş, akıl kuşu çırpınmaya başlamıştı. Ne arzu etse hemen oluveriyordu):
— Ben, dedi, sığın severim!…
Bunun üzerine oha gebe bir sığır verildi. Melek yiue °n& da du& etti:
— Bu sığır sana mübârek olsun!…
Sonra da körün yanına vardı… Ve kör adama sordu.
— En çok neyi seversin?
Kör şöyle dedi:
— Allah bana gözümü iâde buyursun da ben de onunla insanları göreyim!…
Melek onun da gözünü sıvadı. Allah ona gözünü iâde buyurdu. (Hiç beklemediği bir anda gözünün açıldığım gören adam sevincinden ne yapacağını bilemiyordu.)
Yine aynı soru köre de yöneltildi:
— En çok hangi malı seversin?
Kör:
— Ben, dedi, koyunu çok severim!…
Melek ona kuzulu bir koyun verdi… (Artık üç kişi de murâdına ermiş bulunuyordu…)
Bir müddet sonra deve ve sığır sâhiplerinin devesi ve sığın yavruladı… Koyun sahibinin de koyunu kuzuladı… Bu suretle deve isteyen kişinin bir dere dolusu devesi oldu… (Yüce Allah sonsuz hâzinesinden ona vermiş, onu lütuflara gark etmişti…)
Sığır dileyen kimsenin de bir dere dolusu sığın oldu Koyunu seven kör adamın dahi bir vâdi dolusu koyunu oldu…
(Şimdi üç adam da vâdiler dolusu sürüye m^lik bulunuyorlardı.)
Yine bir gün o melek, üç kişi ile ilk görüştüğü sûret ve hey”etinde Abraş”ın yanma geldi:
— Ben, dedi, fakir ve garip bir kimseyim!. Yol üzeri maişet ve memleketime kavuşabilme sebepleri kesilmiş* tir… Bu günkü günde benim için mur&dıma nftil olabil* mek ancak evvelâ Allah”ın inâyetiyledir; sonra senin…
(Abraş, onun kim olduğunu bilmediğinden yüzüne garip garip bakıyordu.)
Melek şöyle devam etti:
— Şimdi ben, sana güzel bir renk, güzel bir vücüd ve birçok mal veren Allah nzâsı için senden bir deve is-
(¡yorum ki, bu yolculuğumda onun üzerinde murâdıma yq erişebileyim..,
Abraş eski hâlini çoktan unutmuştu:
_ İyi amma, dedi, hak sâhipleri çoktur. Her gelen dilenciye bir deve vermek işime gelmez… Haydi yolunca yürü git!…
Bu defa melek ona:
_ (Ey kişi, dedi,) Öyle sanıyorum ki, ben seni tanıyacağım!. Sen halkın iğrendiği abraş kimse değil misin? Sen fakir idin de bu malı sana Allah vennişti… (Vah sana ki, sen Onun rızâsı için bir deve veremiyorsun…)
Eski abraş inkâr yoluna saptı ve meleğe:
— Hayır, dedi, ben bu mala atadan ataya intikâl ederek vâris oldum!… (Yürü git, ben kimseye bir şey vermem!…)
Melek şöyle mukabele etti:
— Ey adam!… Eğer sen bu iddianda yalancı isen Allah seni eski hâline çevirsin!…
Sonra melek ilk göründüğü suretinde ve hey”etinde kel adamın yanma geldi. Onun da bir dere dolusu sığın vardı. Ona da abraşa dediği gibi dedi ve ondan Hâk rızâsı için- bir sığır istedi. Ne var ki, kel adam da inkâr yoluna saptı:
— Ben, dedi, bu mala atadan ataya intikâl ederek vâris oldum!…
Melek de bedduâ etti:
— Eğer sen bu iddiamda yalancı isen, Allah seni eski hâline çevirsin!…
Bu defa aynı melek, daha önce gözlerini sıvadığı kör adama geldi de dedi ki:
— Ben fakir ve vatanından uzak düşmüş bir zaval-hyım… Sefer frft.ii, maişetim ve memleketime dönmem sebepleri tamâmiyle kesilmiştir. Bugün için murâdıma nâil
olabilmek ancak evvelâ Allah”ın inâyeti, sonra senin yar-dımındır…
Şimdi ben sana gözlerini iade eden, onlan yeniden görür hâle getiren Allah rızâsı için senden bir koyun istiyorum ki, bu seferimde onunla murâduna ve vatanıma erişebileyim!…
Meleği sükûnetle dinleyen o kişi *.
— Evet, dedi, gerçekten ben kör idim. Yüce Allah gözlerimin nûrunu iâde buyurdu. Fakir idim, Allah beni zengin kıldı.
(İşte sürü orada) Şimdi dilediğin kadar al, dilediğin kadarım da bana bırak!… Allah”a yemin ederim ki, bugün Allah nzâsı için aldığın bir şeyde sana zorluk çıkarmam., (Gönlün hangisini arzu ediyorsa onu alıp götürmekte serbestsin)!…
Melek ona şöyle dedi:
— (Ey iyi huylu adam!) Malım muhâfaza et!… Yüce Allah sizin üçünüzü imtihan etti de senden râzı oldu, iki arkadaşın (abraşla kel) de Allah”ın gazâbma uğradılar… (‘)
Gerçekten o iki huysuz adam eski hallerine dönmüşler ve gazaba uğrayanlardan olmuşlardı…
Bu hadis-i Şerif, fakirlere yardım ve ikramda bulunmaya, istediklerini vermeye, kalblerini kırmaktan sakınmaya teşvik etmektedir… Allah”ın verdiği maldan Allah”ın kullarına ikram etmek elbette yüce bir haslettir.
Evet:
Kimde ise cevherler, inciler saçan bir el;
Ben ona derim ancak, âlemde, iyi, güzel!…
