MÜDELLES HADÎS: Resûlullah efendimizin hadîs-i şerîflerini toplama işinde, baştan yalnız birinci râvisi (rivâyet edeni, nakledeni) bildirilmeyen hadîs. (Bkz. Hadîs)
Zayıf hadîs çeşitlerinden biri; râvisi tarafından bir kusuru gizlenerek ve bu kusurun bulunmadığını vehmettirecek şekilde rivâyet edilmiş hadîs. Tedlîs’in lügattaki manâsı; satıcının sattığı malın ayıbını müşteriden gizlemesi demektir. Muhaddisler de tedlîs tâbirini bu manâdan almışlardır.
Muhaddislerin ıstılahına göre Tedlîs, senede dâhil olan bir râvinin ismini hadis isnadları ve isnadlardaki illetlere muttali olan hadis imamlarından başkalarına malum olamıyacak şekilde- düşürmek sûretiyle sanki o vâsıta olmaksızın sema’ın meydana gelişini -gerekli kılmasa da- vehmettiren bir lafız ile isnâdı sevketmeye denir ki; rivâyet kusurlarından biridir. Tedlîs’i yapan râviye “müdellis”, ismi hazfedilen, düşürülen râviye “müdellesun anh”, tedlîs ile rivâyet olunmuş hadîse “müdelles” denilmektedir.
Tedlîs, zayıf olan râvilerden sâdır olduğu gibi, sikâ olan ravilerden de meydana gelebilir. Tedlis’in üç şekli vardır: Tedlis-i isnâd, tedlîs-i şüyûh, tedlîs-i tesviye (Ahmed Naim, Tecrîd-i Sarîh Mukaddimesi, Ankara 1984 I, 163).
