Dinî literatürde hükmî kirlilik, abdestsizlik veya cünüplük sebebiyle insanda meydana geldiği var sayılan manevi kirlilik hâlidir. Kaynaklarda bu durum hades terimiyle ifade edilir (Buhârî, Vudû, 2, Meydânî, el-Lübâb, I, 5).
Hades, büyük hades ve küçük hades olmak üzere ikiye ayrılır. Cünüplük, hayız ve nifas gibi hükmî kirlilikler büyük hades, abdest gerektiren hükmî kirlilik ise küçük hadestir (Meydânî, el-Lübâb, I, 5).
Büyük hükmî kirlilikten gusül ile, küçük hükmî kirlilikten abdest ile temizlenilir. Suyun bulunmaması veya bulunduğu hâlde kullanma imkânının olmaması hâlinde her ikisinden temizlenme yolu ise teyemmümdür (Kâsânî, Bedâî’, I, 44).
İslâm’da Temizliğin Önemi
İslâmiyet, temizliğe büyük önem vermiş, onu bir kısım ibâdetlerin vazgeçilmez şartı, mukaddimesi ve anahtarı yapmıştır.
Bir hadîs-i şerifte Peygamberimiz şöyle buyurur:
“Namazın anahtarı tahâret, yani temizlik, başlangıcı tekbir, tamamlayıcısı da selâm’dır.”
Temizlik bâzı ibâdetlerin ön şartı olduğu gibi, sıhhat ve âfiyetin vazgeçilmez unsurudur. Ayrıca rızkın artmasına da sebebdir. Hadîs-i şerîfte:
“Temizliğe devam et ki, rızkına genişlik verilsin…” buyurulmuştur.
Temizliği, sadece beden temizliğine hasretmek yanlış olur. Beden temizliği kadar, hattâ ondan da önce kalb temizliği, niyet dürüstlüğü, ahlâk güzelliği gereklidir. Nitekim niyeti temiz olmayanın ibâdeti hâlis olmaz, dolayısiyle, Allah katında kabûl görmez.
Bu sebeble Müslümanda kalb temizliği ile beden temizliği birleşmeli, her ikisinin de temiz tutulması halinde kâmil bir Müslüman olunacağı bilinmelidir.
Beden ve kalb temizliği, İslâm’ın temeli ve en mühim bir esasıdır. Nitekim Resûlüllah Efendimiz:
“İslâm, temizlik temeli üzerine binâ edildi” hadîs-i şerîfleriyle bu iki hususa işaret buyurmuştur.
“Allah temizdir, temizleri sever” îkazı da, İslâm’ın temizlik esasını hatırlatan diğer bir hadîs-i şerîftir.
İslâm’ın temizliğe ne derece ehemmiyet verdiğini gösteren bâzı hadîs ve âyet meâlleri:
“İslâm temizdir. O halde siz de temizleniniz. Çünkü Cennete ancak temiz olanlar girecektir.” (Hadîs-i şerîf meâli).
“Temizlik îmanın yarısıdır.” (Hadîs-i şerîf meâli).
“Temizlik îman(ın kemâlinden ve nurun)dandır.” (Hadîs-i şerîf meâli).
“Şübhe yok ki, Allah, tevbe edenleri de, (maddî – mânevî kirlerden) temizlenenleri de sever…” (el-Bakara, 222).
“(Bu abdest ve teyemmüm emriyle) Allah sizin için güçlük dilemez, fakat sizi tertemiz etmek ve üzerinizdeki nimetini tamamlamak ister. Tâ ki şükredesiniz.” (el-Mâide, 6).
“Allah, üzerinize gökten yağmur indiriyor; onunla sizi pisliklerden temizlesin, diye…” (el-Enfâl, 11).
