Namazın vacipleri birçoğumuzun bilmesi gereken bir konudur. Bu nedenle Namazın vaciplerini ve farzlarını elimizden geldikçe öğrenmeli ve öğretmeliyiz. Dinimiz İslamın bir şiarı olan namaz Allah katında müslüman üzerine farz kılınmıştır. Namazın ehemmiyeti biz müslümanlar için çok önemlidir. Namazların farzları olduğu gibi, bir kısım vacibleri de vardır. Namazların vacipleri, yerine getirilmesi ile farzların noksanları tamamlanış olur. Namazların farzları ve sünnetleri olduğu gibi vacipleri de vardır ve bu vaciplere riayet etmek gerekir. Vacipler yerine getirilmediği takdirde farzlar noksan bırakılmış olur.
Bu vacibleri yerine getirmekle namazın farzları tamamlanıp noksanları giderilmiş olur. Burada zikredeceğimiz maddeler namazın vacibleridir. Bu vâcibler terkedilir, yahut te’hire uğratılırsa sehiv secdesi yapmak vacib olur, namaz bozulmaz.
Vacip: Sözlükte “sabit, lâzım, var ve gerekli olan şey” anlamına gelen vâcip, fıkıh ilminde fakihlerin çoğunluğuna göre farz ile eş anlamlı olup şâriin mükelleften yapılmasını kesin ve bağlayıcı tarzda istediği fiil demektir.
Vâcibin hükmü: Vâcibin inkârı küfrü gerektirmez. Ancak sapıklıkla itham sebebi görülür. Vâcibin terki farzın terki ölçüsünde olmasa bile yine de günah ve sorumluluğu gerektirir. Meselâ, namazın vaciplerinden birinin yanılarak terk edilmesi, sehiv secdesini gerektirir. Bir vacibi kasten terk etmek ise, tahrimen mekruhtur ve namazın iadesini gerektirir.
1 – Namaza başlarken tekbir esnasında Allah ismi celili ile yetinmeyip Allah’ın (c. c.) büyüklüğünü ifade eden ” Ekber “ sözünü de ilave etmek ve “Allah-ü Ekber “ demek namazın vaciplerindendir.
2 – Namaza başlayınca Fatiha suresini okumak vaciptir. Üç imama göre ise Fatiha suresini okumak farzdır. Namazda farz olan Kur’an-ı Kerim okunmasının ilk iki rekata mahsus yapılması vaciptir.
3- İlk iki rekatta bir defa Fatiha suresi okunarak tekrarlanmaması vaciptir.
4- Fatiha suresini arkasından okunan zammı surelerden önce okumak namazın vacipleri arasındadır.
5- Fatiha suresinden sonra bir zammı sure okumak veya bir zammı sure uzunluğunda en az üç ayet okumak namazın vacipleri arasındadır.
6- Vitir namazı esnasında kunut duasını okumak ve kunut tekbiri almak vaciptir. Bu imamı Azama göre vacip olurken diğer iki imama göre sünnettir.
7- Secde yapılırken alının yere değmesini yeterli bulmayıp, burunun da yere değdirilmesi vaciptir.
8- Üç veya dört rekat kılınan namazlarda ikinci oturuş vaciptir. Namazın her oturuşunda ” Ettehiyyatü “duasını okumak vaciptir.
9- Namazda okunan secde ayetinden sonra tilavet secdesine varmak vaciptir.
10- Her iki bayram namazlarının üçer tekbiri bu namazların vaciplerindendir.
11- Cemaat ile kılınacak namazlarda sabah, akşam, yatsı, cuma, teravih, bayram namazları ve yatsıdan sonra kılınan vitir namazının ilk iki rekatında imamın Fatiha ile zammı sureyi dışından okuması vaciptir.
12- Namaz esnasında yanıldığı veya bir farzı geciktirdiği takdirde kişinin sevih secdesi yapması vaciptir. Sevih secdesi, son oturuşta ” Ettehiyyatü “ duasını okuduktan sonra önce sağa ve sola selam verdikten sonra tekrar iki defa secde yapılıp ardından tekrar Ettehiyyatü, Allahümme Salli, Allahümme Barik ve Rabbena dualarını okuduktan sonra ikinci defa selam verilerek namazdan çıkılmasıdır.
13- Namazda nelerin farz ve nelerin vacip olduğunun bilinmesi de namazın vaciplerindendir.
14- Namaz kılarken, iki farz arasına farz olmayan şeylerin sokulmamasına dikkat etmek namazın vacipleri arasındadır. Kıyamdan sonra namaz kılan kişinin, sırasıyla rüku ve secdeye gitmesi gerekmektedir. Vaciplerin hepsini zamanında yaparak sonraya bırakmamak vaciptir. Yani; kişinin, Fatiha suresini okuduktan sonra bir miktar bekleyip dünyevi şeyleri düşünmesi ve sonra zammı sure okunması, vacibe uymaması anlamına gelmektedir.
15- Namazların bitiminde önce sağ ve sonra sol tarafa selam verirken ” Es selam “ demek vaciptir. “Esselamü aleyküm ve rahmetullah” denmesinin vacip olup olmadığı açıkça bildirilmemiştir. Bir görüşe göre de sola selam verilmesi sünnettir. İlk selamla yani sağa verilen selamla namazdan çıkılmış olunur.
16- Tadil-i erkana uymak namazın vaciplerindendir. Yani namazda kıratta dururken tam dik durulması, rükua varınca yere paralel olunması ve secdeye varılınca alın ve burunun tam yere değmesi gibi namazın tüm gereklerinin yerine getirilmesine tadil-i erkan denir. Tadil-i erkana uymak hem vaciptir hem de kişinin namazdaki huşusunu gösterir.
