Namaz kılarken ruku’da birazcık beklemek en önemli kuralardan bir tanesidir. Rüku’, namazın rükünlerinden biridir ve farzdır. Evvela Rüku’tanımını yapmakla başlamakta fayda var. Rüku “eğilmek, beli bükülmek, yüz üstü kapanmak, boyun eğmek” gibi anlamlara gelen rükû, dinî bir kavram olarak, namazın rükünlerinden birisi olup kıraatten sonra elleri dizlere koyacak şekilde eğilmek demektir.. Diğer bir adı ise Tadil-i erkan, namazda dört yerde yani rüku, secde,kavme ve celsede her uzvun hareketsiz ve sakin olup, bir miktar durmak demektir. Kısacası tadili erkan, rükünleri düzgün, yerli yerinde ve düzenli olarak yapmak demektir.
Ta’dîl-i erkâna yakın anlamda kullanılan “tuma’nîne” kelimesi, yapılmakta olan rükne hakkının verildiğine kanaat getirilmesi ve yapılan işin içe sinmesi hâlini ifade eder ki ta’dîl-i erkâna riayetin sonucudur. Ta’dîl-i erkân özellikle rükûda, kavmede (rükûdan kalktıktan sonraki duruşta), secdede ve celsede (iki secde arasındaki oturuşta) söz konusu olur. Hanefî mezhebindeki kuvvetli görüşe göre, sayılan dört yerde ta’dîl-i erkân vaciptir. Diğer bazı mezheplere ve Hanefîlerden de İmam Ebû Yûsuf’a göre ise ta’dîl-i erkân farzdır (Merğînânî, el-Hidâye, I, 204,205; İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, II, 157-158; İbn Rüşd, Bidâye, I, 135).
Bütün mezheplerin görüşleri ve ulemadan gelen rivayetler değerlendirilecek olursa, sahih olan görüş dört şeyin vâcib oluşudur ki, bunlar:
1 – Rukû ve secdede sakin durmak,
2 – Rukû ve secdeden başı kaldırmak,
3 – Rukû ve secdeden tam doğrulmak,
4 – Tam doğrulduktan sonra sakin durmaktır.
Hz. Peygamberin uygulamalarına göre rükû
Eller dizler üzerine konur, sırt ve baş düz bir şekilde tutulur; sırt kamburlaştırılmaz, baş yukarı doğru dikilmez. Vücut sükunete erişinceye kadar rükûda kalır. Bunun süresi “sübhanallahi’l-azîm” diyecek kadar beklemektir. Rükûda üç defa “sübhane rabbiye’l-azîm” demek sünnettir. Rükû’u tamamlayınca “semi’allahu limen hamideh” diyerek doğrulur.
“Sizden biri, rükû ve secdelerde belini (tam olarak) doğrultmadıkça namazı yeterli olmaz” buyurudur (Ebu Davud, Salat, 148 )
Diğer bir Hadîs-i Şerîfte de rükû ve secdelerin tadili erkana uygun olarak yapılması emredilmekte ve şöyle buyurulmaktadır:
“Rükû ve secdeleri yerine getirin, Allah’a yemin olsun, siz secde ve rükû ettikçe ben arkamda olanları da görüyorum” (Buhari, Eyman, 3).
Tadili erkan, Şafii, Hanbeli, Maliki ve Hanefi fıkıhçısı Ebu Yusuf’a göre farzdır. Bu fıkıhçılara göre namazda tadili erkan mutlaka yerine getirilmesi gerekir. İmam-ı Azam Ebu Hanife’ye göre ise tadili erkan vaciptir.
İslam Ahlakı kitabında, tadil-i erkana uymamanın bazı zararları şöyle sıralanıyor:
1- Fakirliğe sebep olur.
2- Adaletten düşer, şahitliği dinen kabul olmaz.
3- Namaz kıldığı yer, kıyamette aleyhine şahitlik eder.
4- İmansız ölmeye sebep olur.
5- Namazın hırsızı olur.
6- Kıldığı namazı, eski bez gibi ahirette yüzüne vurulur.
7- Allahü teâlânın merhametinden mahrum olur.
8- Diğer ibadetlerin sevabının yok olmasına sebep olur.
9- Cahillerin tadil-i erkanı terk etmelerine sebep olur. Bu bakımdan, din adamının günah işlemesi daha çok azap çekmeye sebep olur. [Mesela din adamı takkesiz namaz kılsa, cahillere örnek olacağı için diğer insanlardan daha çok kerih iş işlemiş olur.]
10- Allahü azım-üş-şanın gazabına düçar olur.
11- Şeytanı sevindirmiş olur.
12- Cennetten uzak, Cehenneme yakın olur.
13- Kendine zulmetmiş olur.
14- Sağ ve solundaki meleklere eziyet etmiş olur.
15- Resulullah efendimizi üzmüş olur.
16- Bütün mahlukata zararı dokunur. Çünkü o kimsenin günahı sebebiyle, yağmurlar yağmayabilir veya vakitsiz olarak yağmur yağar da, yarar yerine zarar vermiş olur.
Kavme: rüküdan kalkıp dikilmek
Celse: iki secde arasında oturmak
