Peygamberimizin (s.a.v.) Haya veya Edep ile ilgili hadis-i şerifleri…
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, utangaç kardeşine bu huyunu terketmesini söyleyen Medine’li bir müslümanın yanından geçerken ona: “Onu kendi haline bırak; zira hayâ imandandır” buyurdu. Buhârî, Îmân 16, Edeb 77; Müslim, Îmân 57–59 Ayrıca bk Tirmizî, Îmân 7; Nesâî, Îmân 27; İbni Mâce, Mukaddime 9, Zühd 17
Rasulullah Efendimiz sav. şöyle buyurdular; Hayâ ancak hayır kazandırır. Buhârî, Edeb 77; Müslim, Îmân 60
Peygamber sav. Efendimiz şöyle buyurdular; Hayânın hepsi hayırdır. Müslim, Îmân 61
Rasulullah sav. Efendimiz şöyle buyurdular; Hayâ imandan bir şubedir. Buhari, İman, 16
Amr İbni Şuayb, babası vasıtasıyla dedesi Abdullah İbni Amr İbni Âs radıyallahu anh’den rivayet ettiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem: “Kendileri müsaade etmedikçe, iki kişinin arasına oturmak bir kimseye helâl olmaz” buyurdu. Ebû Dâvûd, Edeb 21; Tirmizî, Edeb 11
Ebû Dâvûd’un bir rivayetinde şöyledir:
“İzinleri olmadıkça iki kişinin arasına oturulmaz.” Ebû Dâvud, Edeb 21
İbni Mes’ûd radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: “Üç kişi bir arada bulunduğunuz vakit, başka insanlara karışıncaya kadar, (içinizden) iki kişi, diğerini bırakıp fısıldaşmasın. Çünkü bu fısıldaşma, o kişiyi üzer.” Buhârî, İsti’zân 47; Müslim, Selâm 37, 38; Ayrıca bk. Ebû Dâvud, Edeb 24; Tirmizî, Edeb 59; İbni Mâce, Edeb 50
Âişe radıyallahu anhâ şöyle dedi: Hz. Peygamber’in sav. küçük dili görünecek şekilde kahkahayla güldüğünü hiç görmedim. O sadece tebessüm ederdi. Buhârî, Tefsîru sûre (46) 2, Edeb 68; Müslim, İstiskâ 16. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Edeb 104.
Ebû Mûsa el-Eş’arî radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: “İzin istemek üç defadır. İzin verilirse girersin, verilmezse geri dönersin.” Buhârî, İsti’zân 13; Müslim, Edeb 33-37. Ebû Dâvud, Edeb 127, 130; Tirmizî, İsti’zân 3; İbni Mâce, Edeb 17;
Enes radıyallahu anh şöyle dedi: Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem insanların en güzel ahlâklısı idi. Buhârî, Edeb 112; Müslim, Mesâcid 267, Edeb 30. Ebû Dâvûd, Edeb 1; Tirmizî, Birr 69
Peygamber sav. Efendimiz şöyle buyurdular; Utanmazsan istediğini yap sözü insanların ilk peygamberlerden beri duyduğu sözlerdendir. Buhari, Edep, 78
Rasulullah sav. Efendimiz şöyle buyurdular; İman yetmiş (veya altmış) kadar daldan ibarettir. Bunların en yükseği lâ ilâhe illallah demek, en aşağısı da insana zarar veren şeyleri yoldan kaldırmaktır. Utanmak da imanın dallarından biridir. Buhârî, Îmân 3; Müslim, Îmân 58 Ayrıca bk Ebû Dâvûd, Sünnet 14; Tirmizî, Birr 80; Nesâî, Îmân 16; İbni Mâce, Mukaddime 9
Adiy İbn-i Hatim (r.a.)’den rivayet edildiğine göre Peygamber (s.a.v.)’i şöyle buyururken dinledim demiştir: Yarım hurmayla da olsa kendinizi cehennemden koruyunuz. Bunu da bulamazsanız güzel ve tatlı sözlerle… Buhari Edeb 34, Müslim Zekat 66
Abdullah ibni Amr ibni As (r.a)’dan rivayet edildiğine göre Rasûlullah (s.a.v) şöyle buyurdu: Dört huy kimde bulunursa o kimse dört dörtlük münafık olur. Bir kimsede bu huylardan birisi bulunursa o huydan vazgeçinceye kadar münafık özelliğinden birine sahip olmuş olur.
Kendisine bir şey emanet edilirse hıyanet eder,
Konuşunca yalan söyler,
Birine söz verirse sözünde durmaz
Düşmanlık ve kavga ederse de aşırı gider. Buhari, İman 24; Müslim, İman 106
Ebû Saîd el–Hudrî radıyallahu anh. şöyle dedi: Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem örtünme çağına girmiş bir genç kızdan daha utangaçtı. Hoşlanmadığı bir şey gördüğünde bunu yüzüne bakınca anlardık. Buhârî, Menâkıb 23, Edeb 72, 77; Müslim, Fezâil 67 Ayrıca bk İbni Mâce, Zühd 17
