MEÂLI
“Bir dağın yerinden kaydığını işitirseniz tasdik ediniz, (fakat) bir adamın yaradılış ve tabiatının değiştiğini işitirseniz tasdik etmeyiniz. Çünkü o, yaratıldığı huy üzerine kalır.”
İZÂHI
Bu hadîs-i şerîf “İlmü’n-nefs” mes’elelerinden mühim bir mes’e-leye taallûk etmektedir. Mes’ele, ötedenberi feylesof ve âlimler arasında ihtüâf ve münâkaşa mevzûu olmuştur.
Kur’ân-ı Kerîm ve hadîs-i şeriflerde, terbiye ve te’dib, mev’ıza ve nasihat hakkında şeref-vârit olan emir ve tavsiyelerden ilham alan İslâm âlim ve hâkimleri nefs-i hilkatin değişmeyip terbiye ile tezâhürâtınm değişeceğine kâil olmuşlardır.
Filhakika, tabiat ve huyun tezâhürâtı değişmese, te’dib ve teh-zıb ile emir, insanın vüs‘ ve kudreti altında olmayan hususla emir olur. Halbuki Allah, ancak insanm vüs‘ ve tâkatı altında olan şey’i teklif eder.
imdi bu hadîs-i şerîf de, nefs-i yaradılışın değişmiyeceği hakikatim haber vermektedir.
