Cami‘: Kelime olarak “toplayan, bir araya getiren” anlamında ismi faildir. Çoğulu cevâmi’ gelir.
Hadis terimi olarak, Hz. Peygamber’in çeşitli konulardaki hadislerini bir araya getiren kitaplara denir. Genellikle şu sekiz konudaki hadislerden meydana gelirler.
1. Akâ’id (iman ve iman ile ilgili konular);
2. Ahkâm (ibadet ve muamelât);
3. Rikâk (İman ve ibadet duygularının güçlenmesi, dünya sevgisinin zayıflaması);
4. Âdâb (Yeme-içme ve öteki günlük hayatta işlenen diğer işlerde uyulacak ahlak kaideleri),
5. Tefsir, Tarih ve Siyer (Kur’ân-ı Kerim Tefsiri, kainatın yaratılışından Hz. Peygamber (s.a.s) zamanına gelinceye kadar gelmiş geçmiş peygamberler ve insan toplulukları, nihayet Allah Resulünün hayatı, zamanında geçen olaylar);
6. Şemâ’il (Hz. Peygamber’in özellikleri, günlük yaşayışı ve üstün ahlaki meziyetleri);
7. Fiten (Hz. Peygamber’in ebedî hayata göç etmesinden sonra ve Kıyamete yakın meydana gelecek olaylar);
8. Menâkib ve Mesâlib (Bir kısım sahabîlerin menkibeleri).
Buhâri ve Müslim’in el-Câmi’u’s-Sahîh adındaki kitapları ile Tirmizî’nin Sünenu’t-Tirmizî de denilen aynı adı taşıyan kitabı, cami tipi hadis kitaplarının en meşhurlarıdır.
Maliki alimlerden Abdullah b. Ebî Zey-di’1-Kayrevânî’nin sünen, âdâb, tarih meğâzî konularındaki Kitâbu’1-Câmi’ isimli eseri gibi bazı hadis kitapları bu konulardan sadece bir kaçını ihtiva ederler. İbn Huzeyme’nin akâ’id konusundaki hadislere yer veren Kitâbu’t-Tevhîdi; Buhârî’nin âdâb konusundaki hadislere ayırdığı el-Edebu’1-Mufredi; Tirmizî’nin Şemâ’il konusundaki hadisleri bir araya topladığı eş-Şemâ’ili gibi eserler ise bu konulardan yalnız birine ait hadisleri bir araya getirirler.
Cami’ türü hadis kitaplarının yalnızca ahkâm hadislerine ayrılmış olanlarına musannef de denir.
