29 Ekim tarihinde neler oldu? Veya 29 Ekim cumhuriyet bayramı neden kutlanır? Bir çoğumuzun belki tam olarak 29 ekim günü neler olduğunu bilmiyoruz. Ama bu öğrenmiyeceğimiz anlamına gelmez. Bu nedenle bu gün 29 Ekim 1923 ne oldu? sorusunu güzel bir şekilde açıklamaya çalışacağız. Bir halkın düzenli ordular ile düşman kuvvetlerine karşı omuz omuza tek vucüd olarak savaşan kahraman bir milleti aklımızdan hiç çıkarmayalım. Binlerce şehidin kanıyla sulanan bu yüce vatanda; esaretten kurtularak halk egemenliğinin kabul edildiği bu anlamlı günü kutlamak ve onları unutmamak adınadır
Mustafa Kemal Atatürk kurtuluş mücadelesi sonrası ülkenin yeniden inşası için bazı adımlar attı ve en önemli adım hiç kuşkusuz 29 ekimin en önemli olaylarından biri’de Mustafa Kemal Atatürk’ün Türkiye Büyük Millet Meclisi, 29 Ekim 1923’te cumhuriyeti ilan ettiği gündür. Ayrıca Cumhuriyet’in ilanından sonra Atatürk’ün Cumhurbaşkanlığı’na seçilmesidir. Bu sebeple Cumhuriyet Bayramı Türkiye Büyük Millet Meclisi(TBMM)’nin 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet rejimini ilan etmesi anısına her yıl 29 Ekim günü Türkiye’de ve Kuzey Kıbrıs’ta kutlanan bir millî bayramdır. Mustafa Kemal 29 Ekim’in sırrını ‘Mazlum milletin ahı, öcü’ olarak tanımlamıştır.
29 Ekim Cumhuriyet Bayramının önemi hakkında Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, Cumhuriyet’in Onuncu Yıl Kutlamalarının yapıldığı 29 Ekim 1933 tarihinde verdiği 10. Yıl Nutkunda, bu günü en büyük bayram olarak nitelendirmiştir. Cumhuriyet Bayramının kutlandığı ülkelerde 28 Ekim yalnız öğleden sonra ve 29 Ekim tüm gün olmak üzere bir buçuk gün resmi tatil ilan edilir. Bu günde yurdumuzun hemen her yerinde ve okullarımızda törenler düzenlenir, konuşmalar yapılır, şiirler okunur ve şölenler verilir.
Osmanlı İmparatorluğu’nda, ikinci Meşrutiyetin ilanından altı yıl sonra Birinci Dünya Savaşı başladı. 1914′te başlayan Birinci Dünya Savaşı’na dünyanın belli başlı devletleri katıldı. Dört yıl süren savaş sonunda bizimle birlikte olan devletler yenildi. Savaş kurallarına göre biz de yenilmiş sayıldık. Ülkemiz İngilizler, Yunanlılar, Fransızlar, İtalyanlar tarafından paylaşıldı. Ulusuna inanan, güvenen Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs 1919′da Samsun’a geldi. Erzurum’da, Sivas’ta kongreler düzenledi.
Mustafa Kemal Paşa “Tek bir egemenlik var, o da Milli egemenliktir. Ülkeyi yine ulusun kendi gücü kurtaracaktır.” diyordu. Yurdun dört bir tarafından gelen ulus temsilcileri -milletvekilleri- 23 Nisan 1920 günü Ankara’da Büyük Millet Meclisi’nde toplandı. Meclis, Mustafa Kemal Paşa’yı başkan seçti. Mustafa Kemal Paşa’nın önderliğinde Büyük Millet Meclisi Ulusal Kurtuluş Savaşı’nı başlattı. Bir yandan efeler, dadaşlar, seymenler bulundukları yörede düşmana karşı koydular. Öte yandan düzenli ordular İnönü’de, Sakarya’da, Dumlupınar’da savaştılar. Yurdumuz düşmanlardan kurtarıldı.
Her yıl, yıldönümünü kutladığımız Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna giden yolun
başlangıcında milletimizin “kayıtsız şartsız, bağımsız yeni bir Türk Devleti” kurmak üzere “ya istilal ya ölüm” ilkesi ile başlattığı Milli Mücadele ve Kurtuluş Savaşımız yer almaktadır.
Bu süreç içinde Erzurum ve Sivas Kongrelerini takiben 23 Nisan 1920’de, milli iradeye
dayanan Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmış ve bütün dünyaya karşı, yayınladığı
beyanname ile “egemenliğin kayıtsız şartsız Türk milletine aİt olduğunu” ve “Büyük Millet Meclisi’nin üzerinde hiçbir makam bulunmadığını” ilan etmişti. Gerçi bu meclis ve bu meclisin içinden çıkan “Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükumeti”, yapısı ve işleyişi yönünden, aslında ismi konmamış bir cumhuriyet yönetiminden farksızdı. Ama Milli Mücadele’nin ve Kurtuluş Savaşı’nın zaferle bitişini ve Lozan Antlaşması’yla bağımsızlığımızın bütün devletlerce onayını takiben, artık devlet yönetiminin daha açık biçimde isim alması gerekiyordu. İşte 29 Ekim 1923 günü yapılan Anayasa değişikliği ile bu husus da yerine getirildi ve Cumhuriyet ilan edildi.
Bu yüzden atalarımızın bizlere bıraktığı Cumhuriyetin anlam ve önemini kavramak için her yıl 29 Ekim’de kıvançla bu milli bayramı kutlar, ulusça seviniriz.
