Bir sayının çarpanlarını bulmak için sayıyı bölüm 1 kalana kadar asal çarpanlara bölünür. Sayıların çarpanlarını bilmek aynı zamanda sayının bölümlerini de bilmek anlamına gelmektedir. Tüm doğal sayılar, iki doğal sayının çarpanı olarak yazılabilir. Bu doğal sayılar çarpanlar ismi ile de bilinmektedir. Bunun yanında sayıların kalansız bölme işlemleri için de çarpanlar bölen ismi ile de bilinmektedir. Çarpan ve bölen aynı kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir sayıyı tam, kalansız bir şekilde bölen sayılar o sayının çarpanları olarak açıklanmaktadır.
Örnek: 30 sayısını ele alalım ve çarpanlarını, aynı zamanda kalansız bölenlerini inceleyelim.
- 30 x 1 = 30
- 15 x 2 = 30
- 10 x 3 = 30
- 5 x 6 = 30
Gördüğümüz gibi yukarıdaki sayılar 30 sayısının çarpanları olarak ifade edilmektedir.
30’un çarpanları: 1, 2, 3, 5, 10, 15
Not: Bir sayının çarpanları, yani kalansız bölenleri, aynı zamanda o sayının katlarına de aynı şekilde kalansız bir şekilde bölünmektedir. Mesela 15 sayısının çarpanları 1 ve 3 ile 5 sayısı eder. Aynı zamanda bu sayılar 30, 45 ve 60 gibi sayılara da tam bölünürler. Ve yine gördüğümüz gibi 30,45 ve 60 sayıları 15’in katlarıdır.
Bu şekilde çarpanları ve katları ile ilgili daha birçok sayı yazabiliriz. Önemli olan burada kalansız bölenleri bulma ve yazmaktır. Onlar tek basamaklı ya da iki basamaklı ve 3 basamaklı sayılar olabilir.
Yukarıdaki örnekleri incelemek suretiyle çarpanlar ve katlar konusunu defterinize yazarak çalışabilirsiniz. Böylece konuyu çok daha iyi bir şekilde anlayarak kendiniz de başka örnekler yapabilirsiniz.
