Fen ve Teknoloji dersi bilimsel sonuçlara ulaşmada ve kanunları anlamada gözlem, inceleme, deney gibi araştırma yöntemlerinden yararlanmaya dayalı bir derstir. Öğrencilere kendi aklını kullanabilmeyi gösterir. Edindikleri bilgi ve becerileri günlük yaşantılarında kullanabilmeyi öğretir. Bu nedenle bazı terimlerin bize yabancı gelebilir. Bunun için Fen ve Teknoloji terimlerini sizler için derledik.
Fen Bilimleri Terimi Olarak Adaptasyon:
1- Canlının yaşama ve üreme şansını artıran çevreye uyumunu sağlayan ve kalıtsal olan özellikleri
2- Uyum. Canlıların bulundukları çevreye uyum sağlayarak, yaşama ve çoğalma şansını arttırması.
Adaptasyona Örnekler
1- Bukalemunun bulunduğu ortama ve duruma göre renk değiştirmesi.
2- Kurbağanın sinek yakalayabilmek için uzun dilli olması.
3- Karanlık ortamda kalan yarasanın sese karşı duyarlı olması. (Gözlerini az kullandığı için iyi görememesi).
4- Kaplanın ve aslanın keskin dişlerinin ve pençelerinin olması.
5- Ördek ve kazların suda yüzebilmek için ayak parmaklarının arasında perde bulunması.
6- Kartal, şahin ve atmaca gibi yırtıcı kuşların gaga ve pençe yapılarının avlarını yakalayacak ve parçalayacak şekilde olması.
7- Kurbağaların nemli derilerinin olması ve ayak parmaklarının arasında perdelerinin bulunması.
8- Yunusların vücutlarında yağ depo edebilmeleri.
9- Zebraların çizgili görünümleri.
10- Arıların renkleri.
11- Örümceklerin ağ örebilmeleri.
12- Fillerin uzun hortumlarının ve kulaklarının olması.
13- Yılanların yaşadıkları ortama uygun renkte olması.
14- Deve kuşlarının hızlı koşabilmek için uzun ve güçlü bacaklarının olması.
15- Kutup ayılarının boz ayıdan farklı olarak bacaklarının kısa, karda rahat yürüyebilmek için ayaklarının geniş tabanlı ve soğuktan korunmak için kalın yağ tabakasına sahip olması.
16- Penguenlerin ayak parmaklarının arasındaki perdeleri hızlı yürümelerini, deri altında depolanan yağ ise soğuk ortamlarda vücut sıcaklığının korunmasını sağlar.
17- Çöl ikliminde yaşayan develerin (susuzluğa karşı) uzun kirpiklerinin olması (kirpikleri birbirine geçer ve kum, toz ve kirin girmesini önler), hörgüçlerinde yağ depolaması ve kulaklarının kıllı olması.
18- Sıcak bölgelerde yaşayan memeli ve kuşların, soğuk bölgelerde yaşayan türlerine göre daha iri vücutlu olmaları.
19- Sıcak bölgelerde yaşayan tilki, fare ve tavşanların ısı kaybını arttırarak vücut sıcaklığını koruması için kulak ve kuyrukların uzun, vücut yüzeylerinin geniş olması.
20- Kutuplarda yaşayan ayı, tilki ve tavşanların beyaz renkli, geniş ayaklı ve kalın tüylü ve kalın yağ tabakasına sahip olması.
21- Kurak ve sıcak bölgelerde yaşayan bitkilerin (kaktüsün) su kaybını azaltmak için yapraklarının diken şeklini alması, kıvrık ve tüylü olması ve gövdelerinin kalınlaşıp su depo eder hale gelmesi.
22- Nemli bölgelerde yaşayan bitkilerin terlemeyi arttırmak için geniş yapraklı olmaları.
23- Su bitkilerinin (nilüferin) terleme ile su kaybını arttırmak için yapraklarının geniş yüzeyli olması ve yapraklarında hava boşluklarının bulunması.
24- Bitki yapraklarının dallara birbirlerinin güneşlenmesini engellemeyecek şekilde dizilmesi.
25- Kara ekosisteminde yaşayan çam ağaçlarının iğne yapraklı olması dört mevsim yeşil kalmasını ve çok sıcak veya soğuk iklimlere karşı dayanıklı olmasını sağlar.
26- Ilıman iklimde yaşayan palmiyelerin terlemeyi arttırmak için geniş yapraklı olması.
27- Güve kelebeğinin açık renkli iken yaşadığı yerdeki ağaç kabuklarının renginin koyulaşması sonucunda koyu renkli olması.
28- Yaprakların üzerinde yaşayan böceklerin yapraklarla aynı renkte olması düşmanlarından korunmasını sağlar.
29- Deniz tabanında yaşayan bazı balıkların deniz tabanıyla aynı renge bürünmesi düşmanlarından korunmasını sağlar.
30- Tırpana balığının kuyruğunda üretilen elektrik düşmana karşı kendini korur ve karşı cinsin ilgisini çekerek üreme şansını arttırır.
31- Köpek balıklarının sırt ve karın bölgesinin renginin farklı olması, suyun üst ve alt kısmında görünmesini zorlaştırır ve avlanmayı kolaylaştırır.
32- Deniz kaplumbağasında, kara kaplumbağasından farklı olarak yüzmesini sağlayan palet şeklinde ayaklar bulunur.
33- Canlılar yaşadıkları ortama uyum sağlamak için kamuflaj yeteneği kazanmıştır. (Bukalemun ve çekirge).
Edebiyat Terimi Olarak Adaptasyon:
Bir eseri çevrildiği dilin, konuşulduğu toplumun yaşayışına, inançlarına uyarlama demektir. Ayrıca farklı türde bir eserin (roman, öykü, anı gibi), sahne veya sinemaya uyarlanması ya da bu eserlerden (roman, destan, öykü gibi) farklı bir edebi eserin (örneğin oyun) meydana getirilmesidir.
Tiyatro Terimi Olarak Adaptasyon:
Yabancı dilde yazılmış bir eseri, yerli adlar ile yerli yaşama uydurarak çevirme, uyarlama, adapte etme.
Biyoloji Terimi Olarak Adaptasyon:
1-Belirli çevre koşullarında canlının yaşama ve üreme şansını artıran çevreye uyumunu sağlayan ve kalıtsal olan özellikleri.
2-Bir canlının kendi çevresine uyması, uymayı gerçekleştiren olaylar, canlının çevresi içinde yaşamasına olanak veren özellik.
3- Evrimsel biyolojide, bir canlının yaşamını sürdürmesini ve üremesini olası kılan belirli bir yapı, fizyolojik bir süreç ya da davranış.
4- Canlıların değişen çevre koşullarına karşı yaşama ve üreme şansını artıran uyum yeteneğidir.
Genetik Terimi Olarak Adaptasyon:
Canlının yaşama ve üreme şansını artıran çevreye uyumunu sağlayan ve kalıtsal olan özellikleri.
Coğrafya Terimi Olarak Adaptasyon:
Canlıların çevreye uyumunu sağlayarak yaşama ve çoğalma şanslarını artıran kalıtsal özellikleri.
Sağlık-Tıp Terimi Olarak Adaptasyon:
1- Bir organizmanın dış çevresinin nitelik ve nicelik değişikliklerine göre fonksiyonları ve yapılarını değiştirme yeteneği. Alışma.
2- Canlının yaşama ve üreme şansını artıran çevreye uyumunu sağlayan ve kalıtsal olan özellikleri.
Beden Eğitimi ve Spor Terimi Olarak Adaptasyon:
Uyum.
Ekoloji – Çevre Terimi Olarak Adaptasyon:
Bir canlının belirli biyotik ve abiyotik koşullara sahip bir ortamda yaşayabilmesini sağlayan yetenek ve özelliklerinin tümüdür.
Eğitim-Öğretim Terimi Olarak Adaptasyon:
Piaget’e göre, bireyin çevresiyle etkileşerek, çevreye ve çevresindeki değişikliklere, özümleme ve uyumsama süreçlerini kullanarak uyum sağlayabilme yeteneği.
