Al kelimesi ile ilgili atasözleri hangileridir? veya al cümlesi olan atasözleri nelerdir? Açıklaması ve anlamlarıyla beraber atasözünü derledik.
Atasözleri Türkçe’de “sav” ve “irsal-i mesel” olarak da adlanılır. Türk Dil Kurumu’nun Tanımı: Uzun deneme ve gözlemlere dayanılarak söylenmiş ve halka mal olmuş, öğüt verici nitelikte söz, darbımesel. İslamiyet öncesinde sav, divan edebiyatında irsal-i mesel ya da darb-ı mesel denirdi. Atalardan günümüze kadar ulaşan, belirli bir yargı içeren, söyleyeni belli olmayan (anonim) düz konuşma içinde kullanılan sözlerdir. Atasözleri, halkın yalnızca ortak duygu ve düşüncelerini değil ortak dil zevkini de yansıtır. Öykü, roman, şiir, deneme gibi yazı türleri pek çok cümlenin bir araya gelmesi ve anlam yönünden bütünleşmesiyle oluşur. Buna karşın atasözleri genellikle bir, en fazla iki cümleden oluşur. Bütün duygu ve düşünceler bu tek cümleye sığdırılır. Bu cümleler kişiden kişiye değişmez. Halkın ortak malıdır ve halk tarafından aynı biçimde söylenir.
AL İLE İLGİLİ ATASÖZLERİ VE ANLAMLARI
Al elmaya taş atan çok olur.
İnsanlar, kendilerinde olmayan güzellik ve meziyetlere karşı yaratılış gereği az da olsa kıskançtırlar. Güzellere musallat olan, değerli insanlara çatan, parlak yeri elde etmeye çalışan çok olur.
Al gömlek gizlenemez.
Al rengi çok fazla dikkat çeker. Kırmızı ile işaretler kullanırız, elbiseler giyeriz, yazılar yazarız, direkler boyarız ki; çok daha fazla dikkat çeksin. Bu yüzden çok fazla insanın dikkatini çekecek kimselerde insanların gözünden kaçmaz, dikkat çekerler. İyi yada kötü yaptıkları herşey en kısa zamanda herkes tarafından bilinir, gizli kalmaz.
Al gününde al; ver gününde ver.
Alınacak eşya veya mallar, en iyi ve en ucuz olduğu zaman alınmalıdır. Verilecek mal ve borç da zamanında verilmelidir. Aksi halde geç kalınırsa kötü sonuçlarla karşılaşılabilir.
Al ile arslan tutulur, güç ile sıçan tutulmaz.
Kişiler zekalarını kullanarak kendilerinden daha güçlü, ama daha az zeki olan herşeyi yenebilir. Fakat gücünü kullanarak, kendinden daha güçsüz, ama çok daha zeki olan şeyleri yenemez. Kontrolsüz güç, güç değildir, akıllı ve zeki olmayı gerektirir.
Al kaşağıyı gir ahıra, yarası (yağırı) olan gocunsun (gocunur).
Bir söze ilk alınan yada ilk tepki gösterenler genellikle kendini bu konuda suçlu hisseden insanlardır. Bir yolsuzluğun sorumluları aranırken o işte kusuru bulunan yada kıyısından köşesinden ona bulaşanlar telaşa düşerler.
Al kibar kızını, işlerin bulana bulana, al çitak kızını gezsin eylene eylene.
Kişilerin en büyük marifetlerinden birisi, erkek çocuklarını hayırlısı ile evlendirdikten sonra çoluk çocuğa karıştığını görmektir. Bizlerde birer erkek çocuk isek alacağımız kızı iyi bilmeli, ailemizi ve kendimizi mağdur etmemeliyiz. Kibar ve zarif olmasının yanı sıra eğer çokta çıt kırıldım bir bayanla evlenirsek işlerimiz aksar, evimizin işleri görülmez, zamanla büyük sorunlar yaşanılır. Kadın her zaman evini kibarlık göstermeden korumalı ve bakmalıdır. Çitak kızı diye bahsedilen bayanlar ise aslında çiti ak, yani elbiseleri, giydikleri beyaz anlamında, bakımlı kişiler için kullanılmıştır. Bu tip birisi ile evlenmemiz ise o kişinin sürekli gezmesinin sebebiyle hiçbir iş yapmayacağı anlamını taşımaktadır. Buda zamana bizi ve ailemizi harap eder, daha büyüklerimizin sıkıntı duyacağı konuların oluşmasına kadar ilerler.
Al malın iyisini, çekme (sonra) kaygısını.
İnsanlar maddi imkanları doğrultusunda her zaman malın kendine ait olan sınıfındakini almak isterler. Fakat biraz daha fazla para verip gerekli malın iyisini almak onu gelecekteki zararlardan korur. Kötü mal alanlar ise yolda kalır, malları onları yarı yolda bırakır. Ya bozulurlar, ya tutmazlar yada dağılırlar. Bu yüzden insanlar malın iyisini almalı daha sonra pişman olmamalıdır.
Anasına bak kızını al, kenarına bak bezini al.
Kız çocukları annelerinden kendisinin kadınlık huyunu almış olarak dünyaya gelirler. Anne birde yine kendisi gibi yetiştirdiğinde kız çocuğu tıpkı annesine benzer. Evlenirken istediğimiz kızın veya kadının annesine bakarak, kızının ne olacağını, aradan seneler geçtiğinde nasıl biri ile olacağımızı annesine bakarak anlarız ve bunda asla yanılmayız. Bu tıpkı kumaşın yanına bakarak, topa sarılı kumaşın nasıl olduğunu ve dokumasının kalitesini anlamak gibidir. Baktığımız bölge kötü ise kumaşta kötü, iyi ise toptaki tüm kumaşta iyidir.
Çocuktan al haberi.
Büyükler bir konuyu işlerinde geldiği gibi anlatırlar. Çocuk ise yalan bilmez. Herşeyi olduğu gibi anlatır. Onun için haberin doğrusu çocuktan alınır. / Gizli şeyler çocuğun yanında konuşulursa çocuk bunları öğrenir ve duyduklarını olduğu gibi aktarır.
Ev alma komşu al.
Bir mülk edinirken, özellikle ev alırken önce komşularına bakılmalıdır: Çevrede oturanlar iyi insanlarsa, ne ala. Komşuları iyi olan bir evde rahat oturulabilir, mutlu bir ömür sürülebilir. Bundan dolayı ev alacak kimse için komşular evden daha önemlidir. Komşular kötü işe en güzel evde bile rahat oturulamaz.
Güvenme dayına, ekmek al yanına.
İnsanlar yaratılış itibariyle yanında bulunan insanlara güvenmek isterler. Fakat yanımızdaki bu insanlara sonuna kadar güvenmemeli, bunu belli etmeden önlemlerimizi almalıyız. Aksi halde aklımıza gelen kötü şeyler başımıza geldiğinde yarı yolda kalmış oluruz. Bunun önüne geçmek için kimseye belli etmeden, kendimiz için gidişatımızı garanti altına almalı, daha sonra kötü durumlar ile karşılaştığımızda önlemli olmalıyız.
