Dünya ile ilgili deyimler hangileridir? İçinde ve anlamında dünya kelimesi olan deyimler nelerdir? Açıklaması ve anlamlarıyla beraber deyimleri derledik. Secdem.net
Deyimler, bir dilin anlatım yollarını, o dili konuşan toplumun geçmişini, yaşam biçimini, geleneklerini ve çeşitli özelliklerini belirten önemli ipuçları sağlarlar. Ayrıca deyimler, hem yazılarımıza hem de konuşmalarımıza derinlik katar. Anlattıklarımızı ilgi çekici hâle getirir. Çoğunlukla gerçek anlamından ayrı bir anlam taşıyan, en az iki sözcükten oluşan kalıplaşmış söz ya da sözcük grupları.eş. Kimi deyimlerde, asıl anlamlarından tamamıyla sıyrılmazlar. Yerine göre asıl anlamından da alınabilir, daha başka bir anlama da gelebilir. Bunu cümle içindeki kullanılış şeklinden anlarız.
Deyim ve atasözlerini karıştırmayın ikiside farklıdır. Atasözleri, az sözcükle çok şey anlatan özlü sözlerdir. Anlattıkları denenmiş, doğruluğuna inanılmış düstur (genel kural, kaide) niteliğindedirler. Deyimler ise, kalıplaşmış anlatım araçlarıdır. Cümle şeklinde olanlar bile bir anlam bütünlüğü taşımaz. Asıl anlamlarını içinde bulundukları cümleden alırlar; aldıkları anlam da değişmez bir kural niteliğinde değildir.
Deyim : Başına dünyanın belasını sarmak
Anlamı : Büyük felaket getirmek: ‘sonradan kayabaşı’nın başına ve bizim başımıza dünyanın belasını saracak kadar zengindik.’ -t. Dursun k.
Deyim : (biri, bir şey) bir yana dünya bir yana
Anlamı : Bir varlığa çok değer verildiğini anlatmak için kullanılan bir söz: ‘mercan usta bir yana dünya bir yana.’ -halikarnas balıkçısı.
Deyim : (birine) dünyayı zindan (zehir) etmek (dünyayı başına dar etmek)
Anlamı : Bir kimseyi çok sıkıntılı bir duruma sokmak: ‘en güzel zamanında hiç olmayacak bir şey çıkarır, dünyayı kendine zehir edersin.’ -r. N. Güntekin.
Deyim : Çocuk dünyaya getirmek
Anlamı : Çocuk doğurmak.
Deyim : Dünya ahret kardeşim (bacım) (olsun)
Anlamı : Bir kişiye kardeşlik duygusundan başka bir gözle bakılmadığını anlatan bir söz.
Deyim : Dünya başına dar olmak (gelmek)
Anlamı : Çok sıkılmak, büyük bir çaresizlik içinde kalmak.
Deyim : Dünya başına yıkılmak
Anlamı : Çok sıkılmak, umutlarını yitirmek: ‘defteri abimin elinde görünce, dünya başıma yıkıldı, basbayağı gözlerim karardı.’ -a. Ağaoğlu.
Deyim : Dünya bir araya gelse
Anlamı : 1) ‘dünyadaki bütün insanlar engel olmaya kalksa bile’ anlamında kullanılan bir söz: ‘… bütün dünya bir araya gelse fikrimi değiştiremez.’ -ö. Seyfettin. 2) ‘dünyadaki bütün insanlar bir araya toplansa bile’ anlamında kullanılan bir söz.
Deyim : Dünya durdukça durasın!
Anlamı : ‘çok yaşa, tanrı sana sonsuz bir ömür versin!’ Anlamında kullanılan bir iyi dilek sözü.
Deyim : Dünya (dünyalar) birinin olmak
Anlamı : Çok sevinmek: ‘suların üzerimize devrilmesinden önce yukarıya bir varsak dünya bizim olacaktı.’ -halikarnas balıkçısı.
Deyim : Dünya gözü ile görmek
Anlamı : Ölmeden önce görmek: ‘seni dünya gözüyle bir daha görmeyi nasip edene şükrolsun.’ -y. Kemal.
Deyim : Dünya gözüne zindan olmak (görünmek veya kesilmek)
Büyük bir karamsarlık ve umutsuzluk içinde olmak.
Deyim : Dünya kadar
Anlamı : Pek çok: ‘eve döneyim desen feneryolu istasyonuna dünya kadar yol var.’ -s. M. Alus.
Deyim : Dünya kelamı etmek
Anlamı : 1) konuşmak; 2) konuşulmaması gereken yerde konuşmak.
Deyim : Dünya varmış
Anlamı : Sıkıntılı bir durumdan kurtulan kimsenin söylediği söz: içerisi zindan gibiydi, oh burada dünya varmış!
Deyim : Dünya yıkılsa umurunda değil
Anlamı : ‘hiçbir şeyle ilgilenmez, sorumsuz, kaygısız’ anlamında kullanılan bir söz.
Deyim : Dünya yüzü görmemek
Anlamı : Kapalı bir yerde sürekli kalmak.
Deyim : Dünyadan el etek (elini eteğini) çekmek
Anlamı : Bir kenara çekilip çevresiyle ilgisini kesmek, toplumun yaşayışına karışmamak, dünya işleriyle ilgilenmez olmak: ‘yedi saatlik evliler, şimdiden mi dünyadan el etek çekiyor?’ -n. F. Kısakürek.
Deyim : Dünyadan geçmek (el çekmek)
Anlamı : Bir kenara çekilip toplum yaşamına karışmamak.
Deyim : Dünyadan haberi olmamak
Anlamı : Çevresinde olup bitenleri bilmemek.
Deyim : Dünyaevine girmek
Anlamı : Evlenmek: ‘yaşları daha genç görünüyor fakat buralarda yapılan ilk iş eli ekmek tutar tutmaz dünyaevine girmek olduğu için kim bilir kaç sene evvel evlendiler.’ -r. N. Güntekin.
Deyim : Dünyalara değişmemek
Anlamı : Her şeyden daha fazla sevmek.
Deyim : Dünyalığı doğrultmak
Anlamı : Yaşamı süresince yetecek parayı kazanmak.
Deyim : Dünyanın dört bucağı
Anlamı : Dünyanın her yanı, her yönü: dünyanın dört bucağından gelen gezginler…
Deyim : Dünyanın kaç bucak (köşe) olduğunu göstermek (anlamak)
Anlamı : Dünyada ne gibi güçlükler olduğunu bildirmek (anlamak), insanın başına neler gelebileceğini öğretmek veya öğrenmek.
Deyim : Dünyanın öbür ucu
Anlamı : Çok uzak yer.
Deyim : Dünyanın tadını çıkarmak
Anlamı : Bütün zevklerden yararlanmak, mutlu ve rahat yaşamak: ‘dünyanın tadını çıkarmaya devam ettik.’ -o. Kemal.
Deyim : Dünyasından geçmek
Anlamı : Her şeye karşı ilgisiz duruma gelmek.
Deyim : Dünyaya gelmek
Anlamı : İnsan, doğmak: ‘sonunda ne kadar istedilerse de erkek çocukları dünyaya gelmedi.’ -n. Cumalı.
Deyim : Dünyaya getirmek
Anlamı : Doğurmak: ‘hayriye hanım yedi gün evvel ilk çocuğunu dünyaya getirmiştir.’ -r. N. Güntekin.
Deyim : Dünyaya gözlerini kapamak (yummak)
Anlamı : Ölmek: ‘bir sabah söyledi son sözlerini / yumdu dünyaya ela gözlerini’ -y. K. Beyatlı.
Deyim : Dünyaya kazık çakmak (kakmak)
Anlamı : Tkz. çok uzun ömürlü olmak, çok yaşamak.
Deyim : Dünyaya yuf borusu öttürmek
Anlamı : Ölmek: ‘mektubun elinize değmesinden epeyce zaman evvel dünyaya yuf borusu öttürmüş olacak.’ -r. N. Güntekin.
Deyim : Dünyayı anlamak
Anlamı : Dünyada neler olduğunu öğrenmek, deneyimi artmak.
Deyim : Dünyayı ben yarattım demek
Anlamı : Aşırı mağrur olmak, büyüklenmek.
Deyim : Dünyayı ben yarattım havasında olmak
Anlamı : Çevresinde güçlü olduğu düşüncesini oluşturmak: ‘o da oğlanın, dünyayı ben yarattım havalarındaki tavrından rahatsız olmuştu.’ -a. Ümit.
Deyim : Dünyayı görmemek
Anlamı : Bir konuya veya bir işe aşırı odaklanıp çevre ile ilgilenmemek: ‘günlerce, haftalarca kitapların içine gömülür, dünyayı görmezdim.’ -r. N. Güntekin.
Deyim : Dünyayı haram etmek
Anlamı : Bir yeri yaşanılmaz duruma getirmek: ‘… kadıncağıza, o iki zavallı öksüz kızcağıza, dünyayı haram ediyor.’ -a. İlhan.
Deyim : Dünyayı tozpembe görmek
Anlamı : Üzücü durumlara bile iyimser gözle bakmak: ‘gümüş şamdanların, pembe karanfillerin, kristallerin renk renk, ışık ışık parladığı sofralarda melek yüzlü, tatlı dilli insanlarla konuşur, dünyayı tozpembe görürdük.’ -m. Ş. Esendal.
Deyim : Dünyayı tutmak
Anlamı : Çok yayılmak, her yere dağılmak: ‘şöhreti dünyayı tutan paris kadını nadiren güzeldir.’ -a. Haşim.
Deyim : Gözü dünyayı görmemek
Anlamı : Hiç kimseye, hiçbir şeye önem, değer vermemek: ‘bir kere fevri, hemen parlar, kızınca gözü dünyayı görmez.’ -a. İlhan.
Deyim : Kavanoz dipli dünya
Anlamı : Üzülmemeyi, biraz boş vermeyi, rahat bir biçimde yaşamayı anlatan söz.
Deyim : Öbür dünyayı boylamak
Anlamı : Ahireti boylamak: ‘o rahmetli katırın yerine ben öbür dünyayı boylardım.’ -o. C. Kaygılı.
Deyim : Şöhreti dünyayı tutmak
Anlamı : Çok tanınmak: ‘bizim evin altında şöhreti dünyayı tutmuş bir turşucu dükkânı vardı.’ -r. H. Karay.
