Hak ile ilgili Deyimler hangileridir? İçinde ve anlamında hak kelimesi olan Deyimler nelerdir? Açıklaması ve anlamlarıyla beraber deyimleri derledik. Secdem.net
Deyimler en az iki sözcükten oluşan söz gruplarıdır. Bir sözcük tek başına deyim oluşturamaz. Deyimler, bir dilin anlatım yollarını, o dili konuşan toplumun geçmişini, yaşam biçimini, geleneklerini ve çeşitli özelliklerini belirten önemli ipuçları sağlarlar. Bir dilin zenginliğini ifade eden deyimleri tam olarak bilmeden o dile hakim olmak mümkün değildir.
Deyimler, hem yazılarımıza hem de konuşmalarımıza derinlik katar. Anlattıklarımızı ilgi çekici hâle getirir. Birkaç cümleyle anlatabileceğimiz bir durumu iki üç sözcükten oluşan bir deyimle anlatabiliriz. Böylece kısa ve özlü anlatım sağlamış oluruz.
Deyim : Bileğinin hakkıyla (gücüyle, kuvvetiyle, zoruyla)
Anlamı : Kendi gücü ve kendi çalışması ile.
Deyim : (Birine) hak vermek
Anlamı : Birinin düşüncesini, davasını, iddiasını doğru bulmak: ‘Annem de ağzının içinde sessizce söylenmeye koyulduğunda ona da hak vermiyordum.’ -A. Kutlu.
Deyim : Dinim hakkı için (aşkına)
Anlamı : ‘Dinimi tanık tutarım’ anlamında kullanılan bir ant sözü: ‘Şevki Bey dedi, dinin aşkına sen Romenlerin gemi yaptıklarını işittin mi?’ -M. Ş. Esendal.
Deyim : Hak etmek
Anlamı : 1) bir emek karşılığı hakkı olan şeyi elde etmek, hak kazanmak: ‘Mutlu, başarılı, kendine güvenmeyi hak etmiş birisi.’ -T. Buğra. 2) layık olduğu kötü karşılığı almak; 3) bir başarı dolayısıyla ödüllendirilmek: ‘Kadın dergileri bizi göklere çıkarıyorlardı, bunu da hak etmemiştik.’ -A. Ağaoğlu.
Deyim : Hak getire
Anlamı : ‘yoktur, bulunmaz, ne arar’ anlamında kullanılan bir söz: ‘Senin gibi yakışıklı değildi. Boy bos desen Hak getire.’ -E. Şafak.
Deyim : Hak (hakkını) yemek
Anlamı : başkalarının hakkını vermemek: ‘Hem benden haber bekleyen okuyucularımın hakkını yiyor, öteki genç okuyucularımın kalbini kırıyorum.’ -O. V. Kanık.
Deyim : Hâk ile yeksan etmek (olmak)
Anlamı : 1) yapı, şehir vb. için temelinden yıkıp harap etmek, bütünüyle ortadan kaldırmak veya kalkmak; 2) yapı, şehir vb. için temelinden yıkıp harap olmak, bütünüyle ortadan kaldırmak veya kalkmak.
Deyim : Hak kazanmak
Anlamı : Emeğin karşılığını alabilecek duruma gelmek: ‘Senin kadar kimse kendi vatanına sahip olmaya hak kazanamamıştır.’ -A. H. Müftüoğlu.
Deyim : Hakk’ın rahmetine kavuşmak (Hakk’a kavuşmak, Hakk’a yürümek)
Anlamı : Ölmek: ‘Hüsmen Hakk’a kavuştu diye mırıldandı.’ -R. H. Karay.
Deyim : Hakkı geçmek
Anlamı : 1) birinin payından başkası almış olmak; 2) birinde veya bir şeyde emeği olmak: ‘Hemen hanım teyzemin elini öpmeye gideyim, dedim. Az hakkı mı geçmiştir bana?’ -H. R. Gürpınar.
Deyim : Hakkı olmak
Anlamı : 1) payı, alacağı, hissesi olmak; 2) sözünde, düşüncesinde, iddiasında haklı olmak.
Deyim : Hakkı ödenmemek
Anlamı : Birinin iyiliklerine, emeklerine karşılık olarak ne yapılsa az olmak.
Deyim : Hakkı tanımak
Anlamı : İzin vermek: ‘Saliha, anneye çocuğunu haftada iki kere görme hakkı tanıyan kararı yazdırıyor.’ -A. Kulin.
Deyim : Hakkı var
Anlamı : ‘doğru düşünüyor, doğru söylüyor, doğru davranıyor’ anlamında kullanılan bir söz: ‘Hakkınız var; dağ, çöl ve deniz hasreti dinmez hasretlerdenmiş.’ -R. H. Karay.
Deyim : Hakkını aramak
Anlamı : Hakkı olduğuna inandığı şeyi elde etmeye çalışmak.
Deyim : Hakkını helal etmek
Anlamı : Hakkını, emeğini bağışlamak: ‘Bu bahtiyar hanımcağızı sordular, iyi biliriz, dedik, hakkımızı helal ettik.’ -M. Ş. Esendal.
Deyim : Hakkını vermek
Anlamı : 1) gereğini bütün olarak yerine getirmek: Bu yemeğin hakkını vermişsin. 2) birinin çalışmasının karşılığını gereğince değerlendirmek: O öğretmen, öğrencilerin her zaman hakkını verir.
Deyim : Haklı bulmak
Anlamı : Davasını, iddiasını, düşüncesini, davranışını doğru bulmak, yerinde görmek: Müdür onu haklı buldu.
Deyim : Haklı çıkmak
Anlamı : Davasının, iddiasının, düşüncesinin veya davranışının doğru olduğu anlaşılmak: Bu tartışmada o haklı çıktı.
Deyim : Rabbena hakkı için
Anlamı : Ant içerken inandırmak için kullanılan bir söz.
Deyim : Üstünde hakkı olmak
Anlamı : Birinde emeği, iyiliği, hakkı bulunmak: ‘Hanımının, çocuklarının üstünde bunca yıllık hakkım var diye ağlamaya başladı.’ -R. N. Güntekin.
Deyim : Yanıt hakkı doğmak
Anlamı : Cevap hakkı doğmak: ‘Anlamamı istediler. Yanıt hakkı doğarmış, bu da gereksiz dediydim dediydin meselesine götürürmüş işi.’ -N. Meriç.
