Kıymet ile ilgili deyimler hangileridir? İçinde ve anlamında kıymet kelimesi olan deyimler nelerdir? Açıklaması ve anlamlarıyla beraber deyimleri derledik. Secdem.net
Deyimler, bir dilin anlatım yollarını, o dili konuşan toplumun geçmişini, yaşam biçimini, geleneklerini ve çeşitli özelliklerini belirten önemli ipuçları sağlarlar. Ayrıca deyimler, hem yazılarımıza hem de konuşmalarımıza derinlik katar. Anlattıklarımızı ilgi çekici hâle getirir. Çoğunlukla gerçek anlamından ayrı bir anlam taşıyan, en az iki sözcükten oluşan kalıplaşmış söz ya da sözcük grupları.eş. Kimi deyimlerde, asıl anlamlarından tamamıyla sıyrılmazlar. Yerine göre asıl anlamından da alınabilir, daha başka bir anlama da gelebilir. Bunu cümle içindeki kullanılış şeklinden anlarız.
Deyim ve atasözlerini karıştırmayın ikiside farklıdır. Atasözleri, az sözcükle çok şey anlatan özlü sözlerdir. Anlattıkları denenmiş, doğruluğuna inanılmış düstur (genel kural, kaide) niteliğindedirler. Deyimler ise, kalıplaşmış anlatım araçlarıdır. Cümle şeklinde olanlar bile bir anlam bütünlüğü taşımaz. Asıl anlamlarını içinde bulundukları cümleden alırlar; aldıkları anlam da değişmez bir kural niteliğinde değildir.
Kıymete binmek
Çok değerli duruma gelmek: ‘düşündüm ki başka bir yerde çalışmaya başlarsam belki kıymete binerim.’ -a. Kulin.
(birinin veya bir şeyin) kıymetini bilmek
Önemini, değerini bilmek: ‘güneş yalnız dirileri ısıtır / güneşin kıymetini bil’ -o. Rifat.
(birine, bir şeye) kıymet vermek
Değerli olarak kabul etmek, değerlendirmek: ‘müdür bey onun tecrübelerine kıymet vermek şöyle dursun, onu hafife almakla gururunu da kırıyordu.’ -k. Korcan.
Adamdan saymak:
Değeri olmadığı hâlde bir kimseye kıymet vermek, saygı duymak. “seni adamdan saydım diye mi naz yapıyorsun?”
Kısmetini (nimetini) ayağıyla tepmek:
Kavuşacağı iyi bir durumu, kıymetini bilmeyerek reddetmek; istememek, değerlendirememek.
Notunu vermek:
Kıymetini tespit etmek, ne nitelikte bir kişi olduğu konusunda kanıya varmak. “hâlâ notunu veremedin mi o adamın?”
Paha biçilmez:
Çok pahalı, kıymeti ölçülemeyecek kadar yüksek. “paha biçilemez tablolar sergilenmişti.”
Seninki (tatlı) can da benim ki (elinki) patlıcan mı?:
“senin canın kıymetli de benimki kıymetli değil mi?” Anlamında kullanılır.
