Deyimler, bir dilin anlatım yollarını, o dili konuşan toplumun geçmişini, yaşam biçimini, geleneklerini ve çeşitli özelliklerini belirten önemli ipuçları sağlarlar.
Ayrıca deyimler, hem yazılarımıza hem de konuşmalarımıza derinlik katar. Anlattıklarımızı ilgi çekici hâle getirir. Çoğunlukla gerçek anlamından ayrı bir anlam taşıyan, en az iki sözcükten oluşan kalıplaşmış söz ya da sözcük grupları.eş.
Kimi deyimlerde, asıl anlamlarından tamamıyla sıyrılmazlar. Yerine göre asıl anlamından da alınabilir, daha başka bir anlama da gelebilir. Bunu cümle içindeki kullanılış şeklinden anlarız.
Deyim ve atasözlerini karıştırmayın ikiside farklıdır. Atasözleri, az sözcükle çok şey anlatan özlü sözlerdir. Anlattıkları denenmiş, doğruluğuna inanılmış düstur.
Deyim : Temizlik yapmak
Anlamı : 1) temizlemek; 2) mec. öldürmek: ‘ovadaki islam köylerinde nasıl temizlik yapılacağını müzakereye koyuldular.’ -ö. Seyfettin. 3) mec. zararlı şeyleri yok etmek.
Deyim : Hesabı temizlemek
Anlamı : Borcunu ödemek.
Deyim : İşi temizlemek
Anlamı : Sorunu çözmek.
Deyim : Kanı temizlenmek
Anlamı : Öldürülenin arkasından, öldüren kişi veya yakınlarından birini öldürerek öç almak.
Deyim : Namusu temizlenmek
Anlamı : Bir işin içinden kendi saygınlığını yitirmeden çıkmak: ‘öyleyse evvela, senin istediğin dava görülmüş olur. Yani hırsız olmadığın meydana çıkar. Namusun temizlenmiş olur.’ -ö. Seyfettin.
Deyim : Temizlik yapmak
Anlamı : 1) temizlemek; 2) mec. öldürmek: ‘ovadaki islam köylerinde nasıl temizlik yapılacağını müzakereye koyuldular.’ -ö. Seyfettin. 3) mec. zararlı şeyleri yok etmek.
Deyim : Temize havale etmek
Anlamı : 1) uzayıp giden bir işi bitirivermek; 2) yiyeceği yiyip bitirmek; 3) argo kısa yoldan çözümlemek, çabucak bitirmek.
Deyim : Temize çıkmak
Anlamı : Huk. aklanmak: ‘gazete kendi evin, temize çıktığın gün gelmezsen küserim bak.’ -a. İlhan.
Deyim : Temize çekmek
Anlamı : Bir yazının karalamasını temiz olarak yazmak: ‘bizim yazarımız temize çektikten sonra romanı elinde dolaşır dururdu kapı kapı.’ -n. Cumalı.
Deyim : Temiz tutmak
Anlamı : Bir şeyi kirletmeden, bozmadan kullanma, temiz olmasına özen göstermek.
Deyim : Temiz bir dayak yemek
Anlamı : Adamakıllı dayak yemek: ‘yaramazlığı bir yana, çocukları da azdırdığı için temiz bir dayak yemiş olmalı.’ -a. Kutlu.
