Tepe ile ilgili deyimler hangileridir? İçinde ve anlamında tepe kelimesi olan deyimler nelerdir? Açıklaması ve anlamlarıyla beraber deyimleri derledik. Secdem.net
Deyimler, bir dilin anlatım yollarını, o dili konuşan toplumun geçmişini, yaşam biçimini, geleneklerini ve çeşitli özelliklerini belirten önemli ipuçları sağlarlar. Ayrıca deyimler, hem yazılarımıza hem de konuşmalarımıza derinlik katar. Anlattıklarımızı ilgi çekici hâle getirir. Çoğunlukla gerçek anlamından ayrı bir anlam taşıyan, en az iki sözcükten oluşan kalıplaşmış söz ya da sözcük grupları.eş. Kimi deyimlerde, asıl anlamlarından tamamıyla sıyrılmazlar. Yerine göre asıl anlamından da alınabilir, daha başka bir anlama da gelebilir. Bunu cümle içindeki kullanılış şeklinden anlarız.
Deyim ve atasözlerini karıştırmayın ikiside farklıdır. Atasözleri, az sözcükle çok şey anlatan özlü sözlerdir. Anlattıkları denenmiş, doğruluğuna inanılmış düstur (genel kural, kaide) niteliğindedirler. Deyimler ise, kalıplaşmış anlatım araçlarıdır. Cümle şeklinde olanlar bile bir anlam bütünlüğü taşımaz. Asıl anlamlarını içinde bulundukları cümleden alırlar; aldıkları anlam da değişmez bir kural niteliğinde değildir.
(Birine) tepeden bakmak
küçümsemek: ‘bilakis amele olmayanlara karşı tepeden bakar, onları bir ağacın üstündeki mantarlar gibi görür.’ -n. Hikmet.
(Birini veya bir şeyi) tepe tepe kullanmak
sağlamlığına güvenilen şeyleri yıpranacağını düşünmeden, esirgemeden, sakınmadan hoyratça kullanmak.
(Birinin) tepesinde bitmek
1) istenmediği hâlde birinin yanına gelip ayrılmak istememek, türlü isteklerle canını sıkmak, rahatsız etmek; 2) ansızın yanına gelmek.
(Birinin) tepesine binmek (çıkmak)
genellikle kendinden daha güçsüz kimseleri ezmek, kötü davranmak: ‘böyle kız gibi nazik bir zabiti askerler sayarlar mı? Askerlerimiz tepenize çıkıyordur, nedir?’ -r. N. Güntekin.
(Birinin) tepesine dikilmek
başına dikilmek.
Cinleri (cin) tepesine çıkmak (binmek)
çok kızmak: ‘gidip oyunu seyretmiş. Seyretmiş ama, bütün cinleri de tepesine çıkmış, ağızlarının payını vermiş.’ -n. Meriç. ‘biraz fazlaca gülsen, bir parça kısa giysen cin tepesine biniyor.’ -o. Kemal.
Dere tepe düz gitmek
engelleri aşarak gitmek: ‘gece boyunca kırlarda yürüdü, dere tepe düz gitti ve bir dağın eteğine geldi.’ -i. O. Anar.
Dereden tepeden konuşmak
gelişigüzel konuşmak, rastgele konular üzerinde konuşmak: ‘kahveler içilip dereden tepeden konuştuktan sonra yataklara kavuştuk.’ -o. Kemal.
Dumanı tepesinden çıkmak
bir acının ateşiyle yanıp tutuşmak.
Tepeden tırnağa süzmek
herhangi bir sebeple birine dikkatlice bakmak: ‘çocuk, onu tepeden tırnağa şöyle bir süzüp üstü peçeteyle örtülü bir tabak uzattı.’ -e. Şafak.
Tepesi aşağı gitmek
işleri bozulup büyük zarara uğramak.
Tepesi atmak
birdenbire öfkeye kapılmak, öfkelenmek: ‘o sırada babalığını anımsıyordu kötü bir düşü anımsarcasına ve kızgınlıktan tepesi atıyordu.’ -m. Uyguner.
Tepesinde havan dövmek
üst katta oturan biri, gürültü yaparak alt kattakini rahatsız etmek.
