Utanma kelimesi ile ilgili atasözleri hangileridir? veya utanma cümlesi olan atasözleri nelerdir? Açıklaması ve anlamlarıyla beraber atasözünü derledik.
Atasözleri Türkçe’de “sav” ve “irsal-i mesel” olarak da adlanılır. Türk Dil Kurumu’nun Tanımı: Uzun deneme ve gözlemlere dayanılarak söylenmiş ve halka mal olmuş, öğüt verici nitelikte söz, darbımesel. İslamiyet öncesinde sav, divan edebiyatında irsal-i mesel ya da darb-ı mesel denirdi. Atalardan günümüze kadar ulaşan, belirli bir yargı içeren, söyleyeni belli olmayan (anonim) düz konuşma içinde kullanılan sözlerdir. Atasözleri, halkın yalnızca ortak duygu ve düşüncelerini değil ortak dil zevkini de yansıtır.
Öykü, roman, şiir, deneme gibi yazı türleri pek çok cümlenin bir araya gelmesi ve anlam yönünden bütünleşmesiyle oluşur. Buna karşın atasözleri genellikle bir, en fazla iki cümleden oluşur. Bütün duygu ve düşünceler bu tek cümleye sığdırılır. Bu cümleler kişiden kişiye değişmez. Halkın ortak malıdır ve halk tarafından aynı biçimde söylenir.
UTANMA İLE İLGİLİ ATASÖZLERİ VE ANLAMLAR
Adam adamdan korkmaz, utanır (hatır sayar).
İnsan vardır; güç yetirebileceği halde kendisine haksızlık yapanlara karşılık vermez. Böyle bir kimsenin başka bir kimseye hak ettiği sert karşılığı vermemesi ve ona kötülük yapmaması korkudan değil, hatır saymasından yada onun seviyesine düşmek istememesindendir.
Ağız yer, yüz utanır.
Birinden hediye alan insan, hediye veren kişiye karşı kendini borçlu sanır. Armağan veren kimsenin dileğini yerine getirmezlik etmez, onun işini görmeyi kendine görev bilir.
Utanma pazar, dostluğu (mideyi) bozar.
Alışverişin kullarına dostlar arasında uyulmalı, bu konuda his ve duygularla hareket edilmemelidir. Eğer tanıdıklar arasındaki alışverişte, fiyatın ve ödeme şartlarının belirtilmesine utanılırsa sonunda dostluk bozulur.
Üşenenin (utananın, erinenin) oğlu kızı olmamış.
Birşey elde etmek isyen kimse tembel tembel oturmamalır, kendini amacına ulaştıracak işin yolunu tutmalıdır. Nitekim evlenmeye üşenen yada utanan kimse çoluk çocuk sahibi olamaz.
Varını veren utanmamış.
İnsan, hayır ve iyilik işlerine gücü yettiği kadar katılır. Kendisinden birşey istenen kimse, elinde ne varsa onu verir. Bunun az olmasından yada düşük nitelikte bulunmasından utanç duyulmamalıdır.
Yüz yüzden utanır.
Bir kimseden bir istekte bulunacaksak, bunu doğrudan doğruya kendimiz söylemeliyiz. Böylesi daha etkili olur. Birini aracı koyarsak bu denli etkili olmaz.
