Bağımlı değişken, bir istatistiksel analiz veya deneyde diğer değişkenlerden (bağımsız değişkenler) etkilenen ve incelenen olay veya olaylarla ilişkilendirilen değişkendir. Bağımlı değişken, araştırmacının ilgi alanı olan ve değişikliklerini anlamak istediği temel değişkendir. Bağımlı değişken, bağımsız değişkenlerin değerlerine bağlı olarak değişir ve bu nedenle bu değişkenlerin etkisi altında kalır.
Fen Bilimleri Terimi Olarak Bağımlı Değişken:
Yapılan bir deneyde değiştirilen değişkendir.
Sosyal Bilgiler Terimi Olarak Bağımlı değişken:
Araştırmacıyı rahatsız eden neden, açıklanması istenen durum.
Felsefe, Psikoloji, Sosyoloji, Mantık Terimi Olarak Bağımlı Değişken:
Deneysel çalışmalarda, bağımsız değişkendeki değişimlere bağlı olarak değişik değerler alan değişken, sonuç.
Örneklerle açıklayalım:
- Sınav Sonucu: Bir öğrencinin sınav sonucu (bağımlı değişken), öğrencinin çalışma süresi, öğrencinin devamsızlık durumu, öğretmenin öğretim yöntemi gibi faktörlere (bağımsız değişkenler) bağlı olarak değişebilir. Bu durumda bağımlı değişken, sınav sonucunu açıklamak için kullanılır.
- Satış Geliri: Bir şirketin aylık satış geliri (bağımlı değişken), reklam harcamaları, ürün fiyatları, pazarlama stratejileri gibi faktörlere (bağımsız değişkenler) bağlı olarak değişir. Şirket, bu bağımlı değişkeni analiz ederek satışlarını artırmak veya düşürmek için stratejiler geliştirebilir.
- Hastalık İyileşme Oranı: Bir ilacın bir hastalığı iyileştirme oranı (bağımlı değişken), ilacın dozu, tedavi süresi ve hastanın yaş gibi faktörlere (bağımsız değişkenler) bağlı olarak değişebilir. Bu tür bir analiz, ilacın etkisini değerlendirmek için yapılabilir.
- Hava Sıcaklığı ve Buzlu Yol Kazaları: Buzlu yol kazaları sayısı (bağımlı değişken), hava sıcaklığı, buzun kalınlığı ve yol tuzlama frekansı gibi faktörlere (bağımsız değişkenler) bağlı olarak değişebilir. Bu bağımlı değişken, buzlu yolların ne kadar tehlikeli olduğunu anlamak için incelenebilir.
Bağımlı değişkenler, bilimsel araştırmalar, istatistiksel analizler ve veri madenciliği gibi birçok alanda kullanılır. Araştırmacılar, bağımlı değişkenin nasıl etkilendiğini anlamak ve sonuçları yorumlamak için bağımsız değişkenlerle ilişkisini inceleyerek veri analizi yaparlar.
