Başkalaşım kayaları, Dünya’nın kabuğunda püskürük ve tortul kayalarla birlikte bulunur.
Dünya’nın kabuğunun içinde erimiş hâlde bulunan kayalar soğuyup sertleştiğinde veya lav olarak yeryüzüne çıktığında püskürük kayalar oluşur. Başkalaşım kayaçları ya da metamorfik kayaçlar, magmatik ve tortul kayaçların çeşitli etkilerle (örneğin basınç, sıcaklık) değişikliğe uğraması sonucu oluşur. Tortul kayalar, yaşlı kayaların veya bitki ya da hayvanların parçası olan materyallerden oluşur.
Bu materyaller topraktan kopmuştur. Ardından daha alçak yerlerde üst üste birikerek sertleşir ve kaya hâline gelir. Çoğu tortul kayanın içinde kabuklar, kemikler ve başka canlı parçaları bulunur.
Bu kalıntılara veya kalıntıların tortul kayalarda bıraktığı belirtilere fosil denir. Başkalaşım kayalar, püskürük ve tortul kayaların dünyanın altında bulunan kabuğun baskısı sonucu ortaya çıkan ısı ve ağırlığın değişmesiyle oluşur.
Kayaçların Önemi
1- Yer şekillerinin oluşum ve gelişiminde; kayaçların aşınıma karşı direnci, çözülebilir olması, geçirimliliği önemli rol oynar.
2 – Toprak oluşumunda kayaçlar, ana kaya faktörü olarak toprağın fiziksel ve kimyasal özellikleri üzerinde etkilidir. Volkanik kökenli toprakların tarımsal verimi yüksektir.
3 – Akarsu, göl, yer altı suları ve kaynaklar gibi hidrolojik çalışmalar kayaç bilgisi gerektirir.
4 – İnşaat mühendisliği çalışmalarında, kayaçların tanınması ve özelliklerinin bilinmesi önemlidir. Her türlü bina, baraj, köprü inşaatı ve yol çalışmalarının öncesinde, mühendislik çalışması yapılacak sahanın zemin (kayaç) özellikleri araştırılır. İnşaat zemin özellikleri dikkate alınarak yapılır.
5 – Beşerî ve ekonomik ihtiyaçların karşılanmasında kayaçlardan yararlanılır.
