Cumhuriyet dünya tarihinde gelmiş geçmiş en iyi yönetim şekillerindendir. Her yıl büyük bir çoşku ve kıvançla kutladığımız 29 ekim 1923 Cumhuriyet bayramı kutlanır. Peki cumhüriyet sözlük anlamı nedir. Bu soruyu hiç düşündünüz mü bilmiyoruz ama sizler için cumhuriyet kelimesinin anlamını derledik. cumhuriyet anlamı kısaca’sını ağağıda verdiğimiz makaleden okuyabilirsiniz….
“Cumhuriyetçilik” ne anlama gelir?
Devletin bir kişinin mutlak hakimiyeti çerçevesinde yönetilmemesi ve bu yönetimin hep bir ailenin nesillerinin elinde bulunmasına son veren; bunlar yerine halkın devlet yönetiminde söz hakkı sahibi olduğu bir ilkeye “cumhuriyetçilik” denir. Atatürk, cumhuriyetçiliği,hükümdarlık ve saltanatı kaldırılmasında rol oynayan bir yönetim biçimi olarak nitelendirmemiş; Ülkeyi demokrasi ışığıyla aydınlatan bir anlayış olarak kabul etmiştir.
Sözlükte “cumhuriyet” ne demek?
1. Ulusun, egemenliği kendi elinde tuttuğu ve bunu belirli süreler için seçtiği milletvekilleri aracılığıyla kullandığı devlet biçimi.
Cümle içinde kullanımı
Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.
– Anayasa
Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Atatürk’tür.
Cumhuriyet Yönetimi Nedir?
Devletin halk, kamu yararına çalıştığı ve yönetimdeki insanların halk tarafından seçildiği bir devlet yönetim biçimdir.
Türleri
Cumhuriyet kavramı genel olarak temsili demokrasinin uygulanmasını ifade eder. Federasyonların da Cumhuriyet olarak anıldığı durumlara da rastlanır (Örneğin; Federal Almanya Cumhuriyeti). Federasyonlarda tercih edilen daha çok Başkanlık Sistemidir. Ancak bu da kesin bir kural değildir. Başkanlık Sistemi ayrı bir kategori olarak ele alındığında Cumhuriyetler genel olarak ikiye ayrılır.
Sembolik Cumhurbaşkanlığı: Ülkeyi ve milleti temsil eden seçilmiş bir kişinin devletin başında bulunmasıdır. Sadece temsil yetkisi vardır. Çoğu zaman meclis tarafından seçilir (kesin bir kural değildir). Fiili idare görevi ve sorumluluğu yoktur. Tüm yetkiler başbakandadır.
Etkin Cumhurbaşkanlığı (Yarı-Başkanlık): Geniş yetkileri vardır ve başbakan üzerinde bağlayıcıdır. Genellikle halk tarafından seçilir (kesin bir kural değildir).
Cumhuriyet Tarihçesi
Cumhuriyet kelimesi Arapça kökten 18. yüzyılda Osmanlı Türkçesinde türetilmiş bir isimdir. Arapça cumhur kökü “bir araya toplanma, topluluk oluşturma”, bu kökten türeyen cumhūr ise “cemiyet, toplum, kamu” anlamına gelir. 18. yüzyıl Avrupa’sında monarşi ile yönetilmeyen Hollanda, İsviçre (ve 1789 Devrimi sonrasında Fransa) gibi ülkeleri tanımlayan Latince respublica ile Fransızca république sözcüğünün Türkçe çevirisi olarak benimsenmiştir.
Latince res publica klasik kullanımda “kamusal olan” anlamındadır. Bir topluluğa onların birleştirmek suretiyle halk olma özelliğini kazandıran, kamusal nesne anlamına gelir. Bu hal monarşiye karşı, devlet başkanının halk tarafından seçildiği ve halk iradesince meşrulaştırıldığı devlet şekli anlamında kullanılmıştır. Osmanlı Devletinde cumhuriyet fikri ilk kez 1870’li yıllarda Genç Osmanlılar ve Mithat Paşa tarafından (açıkça savunulmaksızın) tartışılmıştır.
1)DAR ANLAMDA CUMHURİYET:Hükümet biçmini ifade eder.En yalın biçimde monarşinin karşıtı olarak tanımlanır.En çok
kabul gören tanımı :devlet başkanı ve devletin diğer organlarının seçimle ve belli süreler için göreve geldiği HÜKÜMET BİÇMİdir.Ancak bazı yazarlar dar anlamda cumhuriyerin tanımını iyice daraltmakta ve veraset dışı yollarla(seçim,darbe,devrim) iş başına gelmeyi yeterli saymaktadırlar.
2)GENİŞ ANLAMDA CUMHURİYET: Devlet şeklini ifade eder.Devlet şekillerinin sınıflanmasında önemli bir kriterde egemenliğin kime ait olduğudur.Bu açıdan baktığımızda geniş anlamda cumhuriyet egemenliğin bir kişi(monark) yada zümreye(aristokrasi) değil toplumun tümüne ait olduğu modeli ifade eder.Geniş anlamda cumhuriyet tanımı cumhuriyet ve demokrasiyi özdeşleştirmektedir. Oysa demokrasiz cumhuriyetrler olduğu gibi (sosyalist rejimler örnek olarak verilebilir) sınırlı monarşi(ör:İngiltere , Japonya) şeklinde demokrasilerde vardır.
