Göçmen kuşlar hakkında birçok bilgi ve yazı yazılmıştır. Göçmen kuşlar farklı mevsimleri farklı coğrafyalarda geçiren kuş türlerinden oluşan bir gruptur. Bu nedenle Doğa incelemesinde karşılaşılan en ilgi çekici olayların başında kuşların göçü gelir. Dünyada yaklaşık 10.000 kuş türü vardır ve bunların yaklaşık %20’si uzun mesafeli göçmen kuşlardır. Göçmen kuşların özellikleri aşağı yukarı birbirine benzer.
Kuşlar göçmeye başlamadan önce bir araya gelirler, sonra toplu olarak göç uçuşuna başlarlar. Kuşlardan bazıları gece, bazıları da gündüz göçer. Yurdumuzda yaşayan göçücü kuşların en yaygını leylektir. Her sene dünyaca 50 milyar kuşun göç ettiği tahmin edilir. Bunlardan yaklaşık 5 milyarı Avrupa ile Afrika arasında göç eder. Kuşların çoğu gündüz güneşe göre hareket ederler. Ancak birçok kuş da gece göç eder. Yapılan araştırmalar kuşların gündüz güneşe, geceleyin ise ay ve yıldızlara göre uçuş istikametlerini bulabildiklerini ispat etti. Öte yandan, bazı kuşlar da, ana-babalarından öğrenmeden, göç yollarını bulabilirler. Bunların kışlama yerlerini nasıl buldukları anlaşılamamıştır.
B harfi ile başlayan göçmen kuşlar
• Bataklık düdükçünü – Bataklık düdükçünü, Scolopacidae familyasından bir çulluk türü. Uzun iyi bir gaga ve çok uzun sarımsı bacaklarla küçük zarif bir Yeşilbacak’a benzerler. Yeşilbacak gibi üreme dönemi kuş tüyü grimsi kahverengidir. Orman düdükçünü ve kızılbacak ile yakınca ilgilidir.
• Bataklık kamışçını – Bataklık kamışçını, ötleğengiller familyasından Locustella cinsine ait bir kuş türü. Ilıman batı Asya’dan güney Avrupa’ya kadar yayılış gösterir. Göçmendirler. Kışı Afrika Sahra Çölü’nde geçirirler. Bu tür, sadece güney İngiltere’de nadir olarak görülür.
• Bataklık kiraz kuşu – Bataklık kiraz kuşu, kiraz kuşugiller familyasına ait bir ötücü kuş türü. Günümüzde bazı araştırmacılar tarafından ispinozgiller familyasında sınıflandırılmışdır. Ayrıca bataklık çintesi, saz çintesi ve sazlık yelvesi olarak da adlandırılır.
• Bataklık sutavuğu – Bataklık sutavuğu, yelvegiller familyasından bir kuş türü. Saz bitki yaşamında kuru bir yerde yuva yaparlar, 4-7 yumurta koyarlar. Bu türün kuşları göçmendir, Afrika’da kışı geçirirler. 17-19 santimetre uzunluğunda olup benekli sutavuklarından ufakça daha küçüktürler. Küçük sutavuğu daha çok benzerler.
• Bayağı atmaca – Bayağı atmaca, atmacagiller familyasından bir atmaca türü. Bazı bölgelerde kırgı da denir. Koyu kurşuni ve kahverengi tüylü olup, göğsü beyaz kahverengi çizgilidir. Kısa, yuvarlanmış kanatlı, yelpaze gibi açılan uzun kuyruklu olduğundan ağaçlar arasında rahatlıkla manevra yaparak avını takip eder.
• Bayağı balaban – Bayağı balaban, balıkçılgiller familyasına ait bir kuş türü. Büyük, tıknaz, kahverengi bir kuştur. Botaurus lentiginosusa çok benzer. 69–81 cm uzunlukta, 100–130 cm kanat açıklığına sahiptir. Genellikle yalnızdır, balıkları ve amfibileri avlar. Eğer görüldüğünü hissederse, hareketsiz durur.
• Bayağı boyunburan – Bayağı boyunburan, ağaçkakangiller familyasından ağaçkakana benzeyen bir kuş türü.
• Bayağı bıldırcın – Bayağı bıldırcın, sülüngiller familyasından 18–20 cm boyunda, küçük başlı, narin ve sert gagalı kuş türü.
• Bayağı dağbülbülü – Bayağı dağ bülbülü, dağ bülbülügiller familyasına ait bir kuş türüdür.
• Bayağı kar serçesi – Bayağı kar serçesi, serçegiller familyasından Avrupa ve Asya’nın güneyindeki yüksek dağların ağaç sınırını aşan kesimlerinde yaşayan serçe türü. Kışın genellikle daha alçak kesimlere doğru göç eder. Türkiye’de yaşayan öbür serçelerden daha iri olan bu türün uzunluğu 18 cm’dir.
• Bayağı kara ördek – Bayağı kara ördek, ördekgiller familyasından iri, denizel bir dalıcı ördek türü. Tür, 43–54 cm uzunluğundadır. Avrupa’nın kuzeyiyle, Asya’nın doğusunda yerleşim gösterir. Kışları daha ılıman kuşaklara, Avrupa’nın kıyılarına ve Fas’ın güneylerine göç eder. Oluşturdukları sürüler büyüktür.
• Bayağı kaşıkgaga – Bayağı kaşıkgaga, ördekgiller familyasından Avrupa ve Asya’nın kuzey bölgeleriyle Kuzey Amerika’nın bazı alanlarında bulunan bir yüzücü ördek, bir kaşıkgaga türü. Dağılım alanlarından uzaklara göç eden kuşlardır. Üreme zamanları dışında toplu halde yaşarlar ve sürüler oluşturular.
• Bayağı kerkenez – Bayağı kerkenez, gündüz yırtıcı kuşları takımının doğangiller familyasından kerkenez grubuna ait ince bir doğan türü. Çoğu zaman sadece kerkenez olarak isimlendirilir.
• Bayağı kervan çulluğu – Bayağı kervan çulluğu, çullukgiller familyasından bir çulluk türü. Büyüklükleri 50–57 cm kadardır. Yaklaşık 1 metrelik kanat açıklığına sahiptirler. Afrika, güney Avrupa ve güney Asya’da kışı geçirirler. Çoğunlukla grimsi kahverengidir, beyaz bir arkayla, çok uzun eğik bir gagaya sahiptir.
• Bayağı kiraz kuşu – Bayağı Kirazkuşu, Kirazkuşugiller familyasına ait bir ötücü kuş türü. Günümüzde bazı araştırmacılar tarafından İspinozgiller familyasında sınıflandırılmıştır. Ayrıca çinte, bayağı çinte, ortolan, kirazkuşu olarak da adlandırılır. Bu kuşun genel adı Fransızcadır.
• Bayağı kocabaş – Bayağı kocabaş, ispinozgiller familyasından kuş türü. Çok iri gagasıyla dikkat çeken bu türün uzunluğu 18 cm, gerdanı ve kanat lekeleri kara, öbür bölümleri açık kahverengidir. Palearktik bölgede orman ve bahçelerde yaşar.
• Bayağı kocagöz – Bayağı kocagöz, kocagözgiller familyasından bir kuş türü.
• Bayağı kuyrukkakan – Bayağı kuyrukkakan, önceden karatavukgiller familyasının bir üyesi olarak sınıflandırılan küçük ötücü kuşlara ait bir kuş olup şimdi sinekkapangiller familyasına yerleştirilmiştir. Avrupa ve Asya’da kuyrukkakan cinsinin en yaygın üyesidir. Avrupa’da açık taşlı ülkelerde yayılış gösteren, göçmen, böcekçil bir türdür.
• Bayağı kılıçgaga – Bayağı kılıçgaga, kılıçgagagiller familyasından bir kuş türü.
• Bayağı sarıasma – Bayağı sarıasma, sarıasmagiller familyasından pembe gagalı, sarı renkli, ötücü bir kuş türü.
• Bayağı sumru – Bayağı sumru, sumrugiller familyasından bir kuş türü. Kuvvetle göçmendir, astropikal ve tropikal okyanuslarda kışı geçirirler. Bazen deniz kırlangıcı olarak bilinirler. Orta büyüklükte bir sumru olup büyüklükleri 34–37 cm, kanat açıklıkları ise 70-80 cmdir. İnce keskin gagası, koyu bir uçla kırmızıdır.
• Bayağı sığırcık – Sığırcık ya da bayağı sığırcık, ötücü kuşlar takımından, sığırcıkgiller familyasına ait orta boyutlarda bir kuş türüdür. Yaklaşık 20 cm. boyunda ve parlak siyah tüylere sahip olan sığırcığın tüylerinde yılın bazı dönemlerinde beyaz benekler görülür.
• Bayağı taşçeviren – Bayağı taşçeviren, çullukgiller familyasından bir çulluk türü. Şimdi çullukgiller familyasında sınıflandırılır ama önceden bazen yağmur kuşları familyasına yerleştirilirdi. Göçmen bir kuştur. Oldukça küçük ve bodur bir kuş olup 22–24 cm büyüklüğünde, 50–57 cm kanat açıklığına ve 85-150 gram ağırlığa sahiptirler.
• Bayağı turna – Bayağı turna, turnagiller Gruidae familyasına ait bir kuş türü.
• Bayağı çıvgın – Bayağı çıvgın, ötleğengiller familyasına ait yaygın bulunan bir kuş türüdür.
• Benekli düdükçün – Benekli düdükçün, çullukgiller familyasından bir çulluk türü. Bu kuşlar yerden, sulardan yiyeceğini alırlar. Hem de, uçuşta böcekleri yakalayabilirler. Onlar, böcekler, kabuklular ve diğer omurgasız hayvanları yerler. Yerde yuva yapar. Dişiler, birden çok erkekle çiftleşebilir, kuluçka dönemini onlara bırakır.
• Benekli sutavuğu – Benekli sutavuğu, yelvegiller familyasından bir kuş türü. Üreme habitatları, Batı Asya’yla ılımlı Avrupa’nın karşısında bataklıklar ve saz yataklarıdır. Bataklık bitki yaşamında kuru bir yerde yuva yaparlar, 6 ila 15 adet yumurta koyarlar.
• Boz ebabil – Boz ebabil, sağangiller familyasından genellikle kırlangıçla karıştırılan bir kuş türü.
• Boz kaz – Boz kaz ya da Yaban kazı, ördekgiller familyasından 75–90 cm. boyunda, sulak alanlar ve deniz kenarlarında yaşayan, evcil kazın atası olan kaz türü. Düz uçan, yavaş kanat çırpan iri bir kuştur. Bacakları ve gagası pembedir. Sesi, evcil kazınkine benzer. Uçarken, güçlü bir biçimde “een-ang-ang” diye bağırır.
• Boz kuyrukkakan – Boz kuyrukkakan, önceden karatavukgiller familyasının bir üyesi olarak sınıflandırılan küçük ötücü kuşlara ait bir kuş olup şimdi sinekkapangiller familyasına yerleştirilmiştir. Böcekçildirler.
• Bozkır kartalı – Bozkır kartalı, atmacagiller familyasından bir kartal türü.
• Bozkır ötleğeni – Bozkır ötleğeni, ötleğengiller familyasına ait bir ötleğen türü. Bu ötleğenler çok küçüktür, renklilikte akgerdanlı ötleğen ve Sylvia deserticola arasındadır. Kahverengi yukarısı ve kahverengimsi sarı aşağısı, kestane rengi kanat yamaları ve beyaz bir boğazı vardır.
• Bülbül – Bülbül, sinekkapangiller familyasından sesinin güzelliği ve gece ötüşüyle ün kazanmış olan ötücü bir kuş türü. Eski edebiyatımızda andelib ve hezar da denirdi.
• Büyük ak balıkçıl – Büyük ak balıkçıl, balıkçılgiller familyasına ait bir kuş türü.
• Büyük cılıbıt – Büyük cılıbıt, yağmurcungiller familyasına ait bir kuş türü. Sade bir yer kazımasında yuva yapar. Bu tür, kuvvetle göçmendir, doğu Afrika, güney Asya ve Avustralya’nın kumlu plajlarında kışı geçirirler. Türkiye’nin yarı çöllerinde ve Orta Asya’nın doğu yönü boyunca görülürler.
• Büyük dağbülbülü – Büyük dağ bülbülü, dağ bülbülügiller familyasına ait küçük bir kuş türü.
• Büyük deniz düdükçünü – Büyük deniz düdükçünü, çullukgiller familyasından bir kumkuşu türü.
• Büyük karabaş martı – Büyük karabaş martı, martıgiller familyasından bir martı türü.
• Büyük korsan martı – Büyük Korsanmartı, Stercorariidae familyasından bir kuş türü. Büyük bir korsan martı olup, 50–58 cm kadardır. Kanat açıklıkları 125–140 cmdir. Kır ve kayalık adaların kıyılarında görülürler, yuvalarına iki benekli zeytin rengi-kahverengi yumurta koyarlar.
• Büyük kum kuşu – Büyük kum kuşu, çullukgiller familyasından bir kumkuşu türü. Erişkin kuşlar 23–26 cm büyüklüğünde, 47–53 cm kanat açıklığına sahiptir. Kısa koyu bacakları, orta büyüklükte ince koyu gagaları vardır.
• Büyük kızılca kuyrukkakan
• Büyük mavi balıkçıl – Büyük mavi balıkçıl, balıkçılgiller familyasından bir kuş türü. Kuzey ve merkezi Amerika’da olduğu gibi Karayipler ve Galapagos Adalarında da bulunurlar, uzak kuzey ve çöller hariç beslenmek için susuz yüksek dağlarda yerleşim gösterirler.
• Büyük mukallit – Büyük mukallit, ötleğengiller familyasına ait bir kuş türüdür. Güneydoğu Avrupa ve Yakın Doğu’da yayılış gösterirler. Göçmendirler. Kenya’nın güneyinden Güney Afrika’ya, doğu ve güney Afrika’da kışı geçirirler.
• Büyük orman kartalı – Büyük orman kartalı, atmacagiller familyasından bir kartal türü.
• Büyük su çulluğu – Büyük su çulluğu, çullukgiller familyasından bir su çulluğu türü. Habitatları, kuzey doğu Avrupa ve kuzey batı Rusya’da kısa bitki yaşamıyla bataklıklar ve ıslak çayırlardır. Göçmendirler, Afrika’da kışlarlar. Yumuşak çamurda araştırıp bulduklarını yerler.
• Büyük tarakdiş – Büyük tarakdiş, ördekgiller familyasından iri bir ördek türü. Avrupa, kuzey Asya ve kuzey Amerika’da yayılış gösterirler. Genellikle göl kenarları ev akasularda yerleşirler. Yuvalarını ağaç deliklerine yaparalar.
• Büyük çamurcun – Büyük çamurcun, Anatidae familyasından doğu Asya’da yerleşim gösteren bir ördek türü. Sibirya’nın doğusundan kuzey Çin’e kadar olan bölgelerde yayılış gösterir. Dağılım alanlarının dışında da çok görülürler. Bu tür, kışları güney Asya’ya giden güçlü göçmenlerdir.
• Bıldırcın kılavuzu – Bıldırcın kılavuzu, yelvegiller familyasından bir kuş türü. Üreme habitatı, diğer su yelvelerinin çoğu gibi bataklıklar değildir, çayırlar ve tarımsal çiftliklerdir. Avrupa ve batı Asya boyunca görülürler, kışın Afrika’ya göç ederler.
• Bıyıklı ötleğen – Bıyıklı ötleğen, ötleğengiller familyasına ait küçük bir ötleğen türüdür.
