Dünyadaki sularda yaklaşık 28.000 balık çeşidi yaşar. Bu balıklar birbirinde çok farklı görünüm ve büyüklüklerde. Biz insanlar nasıl nefes alamadan yaşayasak. Balıklarda aynen suyun içinde olmazsa yaşayamaz. Balıkların su dışına çıkmaları, boğulmalarına sebep olur. Bizim için suyun altı neyse, onlar için de suyun dışı odur.
Balıkların ise akciğerleri yoktur. Onların akciğer yerine solungaçları vardır. Balıkların solunum sistemi bizimkinden çok farklıdır. Akvaryumdaki balıkların ağızlarını sürekli açıp kapattığını fark etmişsinizdir. Balıklar bu sayede solungaçlarına su pompalar. Biz insanlar için pek mümkün olmasa da, balıklar solungaçları sayesinde suyun içinde nefes alabilirler. Solungaçlar suyun içindeki oksijeni süzen bir süzgeç mantığıyla çalışır. Bununla beraber, su yüzeyine çıkarak hava yutarak solunum yapan balıklar da vardır.
Suyun içinde çözünmüş olan oksijen, solungaçların filtreleri arasından geçerken kılcal damarlara ulaşır ve dolaşım sistemine katılır. Oksijeni alman su ise solungaçların kapanmasıyla tekrar dışarı iletilir. Nasıl ki bizler sudaki oksijeni akciğerlerimizle alamıyorsak, balıklar da havadaki oksijeni solungaçları ile alamazlar. Bu yüzden de su dışında yaşamlarını sürdüremezler.
Akciğeri bulunmayan balıkların, bizdeki havayı doğrudan alarak oksijeni ayrıştırmayı sağlayan bir sistemi olmadığı için suyun dışında yaşamaları mümkün değildir. Sadece “çamur zıpzıpı” gibi bazı özel balıklar, solungaçlarında su depolama yeteneğine sahiptir ve bu sayede karaya çıkıp yiyecek arayabilirler.
Hava soluyabilen tırnaşık balık, kuyruğu ve yüzgeçleri sayesinde karada hareket edebilir. Yani suyun dışında kalmak bu balık için ölüm tehlikesi yaratmaz. Suyun dışında yaşayabilen başka bir balıksa bataklık balığıdır. Bu balık hava solumaz ama suyla dolu yüzgeçlerini oksijen tüpü gibi kullanarak suyun dışında hayatta kalır. Akciğerli balıksa çamura gömülüp sümüksü özel bir kozanın içinde yaşayabilir. Böylece yaşadığı göl kurusa da hayatına devam eder.
Balıklar yüzgeçleriyle nefes alır fakat bu yüzgeçlerin sıradışı bir işe yaradığı da olur: Uçmak. Evet, uçar balık dev yüzgeçleri sayesinde suyun dışına zıplayıp on metre kadar süzülebilir. Böylece tehlikelerden korunmuş olur.
