Doğal afetler çok çeşitli şekillerde karşılaştığımız, doğada kendi kendine gerçekleşen ve insanlara zarar verebilen olaylardır. Doğal afetlerin bir çok adları vardır? Bunlardan bir kaçını örnek verek gerekirse, deprem, sel, kasırga, tsunami gibi yer tabanlı yahut iklimsel değişiklikler nedeniyle ortaya çıkan öldürücü doğa olaylarıdır.
Yer kabuğunun çatlaması ve hareket etmesiyle depremler oluşur. Deprem, heyelan, çığ, sel ve don gibi bazı afetlerin sonuçları doğrudan ve hemen ortaya çıkar. Dünya’nın oluşumundan beri sürekli gerçekleşen bu sıradan olay, insanların yüksek binalar yapmasıyla birlikte bir afet, yani felaket olarak anılmaya başlanmıştır. Hâlbuki bilim insanlarının da söylediği gibi, “deprem tehlikeli değildir, çürük bina ve zayıf zemin tehlikelidir”. Doğaya karşı zaman zaman çok aciz kalan insanoğlu, yoğun yağışlara “sel felaketi”, şiddetli rüzgârlara “kasırga felaketi” gibi isimler takmışlardır. Doğal bir felaketin potansiyel etkisi, olayın büyüklüğüne ve yerine bağlıdır.
Afet, yoğun nüfuslu bir bölgede gerçekleşirse, hem can hem de mal için daha fazla hasara sebep olur. Doğal afetlerin en büyüğü olan kasırga şu şekilde tanımlanabilir: Büyük çaplı ve çok şiddetli Beufort ölçeğine göre saatte 75 milden fazla hızla ve dönerek esen tropik rüzgâr. Doğu Pasifik ve Güney Atlantik hâriç subtropikal ve tropikal iklim kuşağındaki bütün sıcak denizlerde sıksık meydana gelir.
Doğal afetleri önlemek insanoğlunun elinde olan bir durum değil; fakat insanlar bazı önlemlerle can ve mal kayıplarını önleyebilir veya azaltabilir. Doğal afetlere karşı hazırlıklı olmak insanların elindedir. Şehirleşme uygulamalarında yapılan hatalar, depremin etkisini daha ağır hissettirir. Depreme uygun olmayan yapılar, depremde en çok mal ve can kaybına yol açan faktörlerdir. Depremle ilgili gerekli eğitimlerin verilmemesi sonucu ortaya çıkan bilgilenme eksiklikleri de depremin zararlarını artıran bir unsurdur. Kaliteli binalar inşa etmek, geniş yollar yapmak, yağmur ve kar sularının akıp gidebileceği yüksek kapasiteli kanalizasyon ağları örmek gibi önlemler alınırsa afetlerin hiçbiri kalmaz, doğa olayları da güvenle atlatılır.
DOĞAL AFETLERİN ÇEŞİTLERİ
Sel: Meteorolojik doğal afetlerden olan sel, yüzeyi bir süreliğine tamamen ya da kısmen su altında bırakan, ani ve büyük su baskınlarıdır. Özellikle deniz, akarsu, göl gibi büyük su birikintilerinin aşırı suyla dolması sonucu ortaya çıkan sel baskınları, meydana geldiği bölgede can ve mal kayıplarına yol açabilmektedir.
Fırtına: Kuvvetli ve hızlı esen rüzgârın bölgeyi etkilemesi olayıdır. Denizlerde ve okyanuslarda büyük dalgaların oluşmasına sebep olur. Fırtına, özellikle deniz kenarlarında yaşayanlar için tehlikeli bir doğa olayıdır. Denizdeki gemi, tekne ve yelkenlileri de tehdit eder.
Çığ: Aşırı kar yağışının yaşanan bölgelerde meydana gelir. Eski kar tabakasının yeni kar tabakasıyla karışamaması sonucu bir ses veya hayvan veya insanların herhangi bir müdahalesi ile büyük kar kütlelerinin yer değiştirmesi veya kayması olayıdır. Profesyonel dağcıları ve kayakçıları tehdit eden bu doğal afet, dağ veya tepelerin eteklerindeki kışlık turistik mekânları da etkileyebilir.
Kuraklık: Bölgenin nem miktarında yaşanan dengesizlikler ve düşüşler sonucu yaşanan doğal afettir. Uzun zaman dilimlerinde meydana gelir. Kurak iklimlerin hâkim olduğu bölgelerde yaşam bir hayli zordur; hayvanlar ve bitkiler nem eksikliğinden ve düzensiz yağışlardan fazlasıyla etkilenir.
Hortum: Kümülüs bulutları ile bağlantılı olan hortum, silindir şeklinde dönerek hareket eden bir rüzgâr türüdür. Bulutlardan yeryüzüne kadar uzanır. Yıkıcı gücü oldukça büyüktür. Bir denizin ya da gölün üzerinde meydana gelen hortum, emdiği su ile “su hortumu” oluşturabilir.
Orman yangını: Doğal ya da insani sebeplerden ortaya çıkabilir. Ormanların kısmen veya tamamen yanması olayıdır. Genellikle yıldırım düşmesi, yanardağ patlaması ve yüksek sıcaklık gibi doğal sebeplerle ortaya çıkar. İnsanları attığı sigaralar, cam parçaları ve tarımsal uygulamalar sonucu da ortaya çıkabilir. Ekolojik olarak birçok zarara yol açan orman yangınları, kuraklık ve iklim değişikliklerinin de sebepleri arasındadır.
