Halk arasında karahumma olarak bilinen tifo, Orta Çağ Avrupası’nın simasını değiştiren bir salgındır. Nüfusun çeyreğinden fazlasının ölümüne, binlerce şehrin boşaltılarak daha sonra ortadan kalkmasına sebep olmuştur. Genellikle yaz ve sonbahar aylarında salgın halinde ortaya çıkar. İçme suları ve yiyeceklerle bulaşır.
Vücuda girdikten sonra bağırsağın alt bölümlerinden lenf bezlerine geçen tifo bakterileri, oradan da lenf yolları ve kan damarları vasıtasi ile bütün organlara yayılırlar. Hızla üreyen bakteriler safra kesesi yoluyla dışkıya; böbrek yolu ile de idrara karışarak dışarı çıkarlar ve salgınlara sebep olurlar.
Kara humma, Orta Asya’dan Avrupa’ya muhtemelen Moğol akıncıları tarafından gelmiştir. İlk kez 1347’de İtalya’da başlayan salgın, hızla Avrupa’nın diğer bölgelerine yayılmıştır. Hastalık genellikle bakterinin bulaştığı gıda veya su yoluyla bulaşır. Tifoya yakalanan bazı kişiler de “taşıyıcı” olarak hastalığı diğer kişilere yayabilirler.
Hastalıklı farelerin kanını taşıyan sineklerin, insanlan sokmalarıyla başlamıştır ancak sebebi o zaman anlaşılamadığından enfeksiyon kontrolsüzce yayılmıştır. Sonuçta ortaya çıkan korku, dinî bir histeriye neden olmuştur. Elle çalışan işçilerin azlığı, feodal sistemin çökmesine sebep olmuştur.
Belirtileri:
* Baş ağrısı, iştahsızlık, halsizlik, kabızlık veya ishal şeklinde ilk belirtilerini verir. Bu arada burun kanaması da görülür.
* Asıl tehlike işaretleri ikinci hafta ortaya çıkar. Dil paslanır. Yüksek ateş, aşırı kabızlık veya ishal vardır. Vücudu saran pembe lekeler de buna eşlik eder.
* Lekeler iki gün içinde solar. Ancak, hemen sonra tekrar ortaya çıkarlar.
* Dilin kenarları ve yanaklar kızarır.
* Dilin tam ortasında paslı bir leke vardır.
* Hastalık ilerledikçe dil kirli sarı bir renk alır.
* Üçüncü hafta karın şişer ve gerilir. Karın içinden gürültülü sesler gelir.
* Dördüncü hafta barsak kanamaları görülür.
* Yüksek ateşe rağmen terleme olmaz. Nabız ise yavaştır.
Tedavisi Nasıldır?
Tifo tedavisi mutlaka hekim kontrolünde yapılmalıdır.
Uygun antibiyotik ve sıvı-elektrolit desteği yanında protein ve karbonhidrattan zengin sindirimi kolay besinler ve bol su verilmelidir. Hastalık belirtisi gösteren kişiler derhal hekime başvurmaları gerekmektedir.
