Göçmen kuşlar farklı mevsimleri farklı coğrafyalarda geçiren kuş türlerinden oluşan bir gruptur. Göç eden kuşlar arasında şampiyon olan kuş cinsi, kutup bölgesi deniz kırlangıcıdır. Deniz Kırlangıcı ; 39 cinsi olan deniz kırlangıçları daha küçük ve biçimli kuşlardır. Boyları 20-57 santimdir.Kanatları daha dar ve sivridir. Gagaları da yine sivri olur. Deniz kırlangıçları genellikle martılardan daha küçük, ince ve zarif kuşlardır.
Bu kuşlar yıl içerisinde geri ve ileri olmak üzere 22.000 mil kat ederler. Kutup dairesinde Massachusetts’in güneyine kadar yuva yaparlar. Deniz kırlangıçları mayısta güneydeki kışlıklarından Cod burnuna gelir, bir yıl önce üredikleri aynı yere dönerler. Cod’a eriştikleri zaman çift çift ayrılmışlardır. Ama üreme alanlarını seçer ve yuvalarını kurarken kur yapmayı sürdürürler. Kuşun kutup bölgesinden bu yolculuğu yapması 20 hafta kadar sürer ve haftada ortalama 1000 mil yol kat eder.
Dünyanın en uzun mesafe göç eden hayvan türü ise kuzey sumrusu (Sterna paradisaea). Bu küçük kuşlar her yıl Grönland ile Antarktika arasındaki uzun bir rotayı takip ederek göç ediyor. Birçok kara kuşu göçleri sırasında kısa yollar kat eder. Yalnız bir tek kuş cinsi, Amerika altın yağmur kuşu, açık okyanus üzerinde hiç durmadan çok uzun bir yolculuk yapar. Nova Scotia’dan hiç durmadan 2400 mil yaparak Güney Amerika’ya ulaşır.
Küçücük kolibri kuşundan koskoca kartallara kadar binlerce kuş türü her sene vakti geldiği zaman üreme ve kışlama bölgeleri arasında uzun yolculuklar yaparlar. Göçmen kuşlar yılda iki defa Kuzey ve Güney yarımküre’leri arasında göç ederler. Kış aylarında havaların soğumasıyla, kuşların besin bulması zorlaşır ve bu konuda aralarında rekabet artar. Bu sebeple Kuzey Yarımküre’de üreyen göçmen kuşlar, her sonbaharda Güney Yarımküre’ye doğru göç hareketine girişir. Güney daha sıcak ve besin bakımından daha zengin olduğundan iyi bir kışlama alanı teşkil eder. İlkbaharın başlamasıyla da güneyden kuzeye dönüş göçüne başlarlar.
İlkbaharda kuzey bölgeleri kuş akınlarına uğrar. Kuşların göç zamanlarının, her yılın aynı gününde başlayıp ve bittiği konusunda emin değiliz. Ama kuşların bir türü bu zamana Çok yakın hareket eder. Göç sırasında göçmen kuşların bir kısmı gündüz, bir kısmı ise gece uçarlar. Gündüzleri birbirini gören hayvanlar, geceleyin de seslerle birbirinden ayrılmazlar.
Kaliforniya Capistrano’da yaşayan ünlü kırlangıçlar 23 Ekimde ayrılır ve 19 Martta geri dönerler; ama elbette tam günlerin yıldan yıla değişiklik gösterdiği de olmuştur.
Kırlangıçlar hayatlarını sıcak bölgelerde geçirirler. Kuzey yarımkürede üredikten sonra kışlamak için Temmuz-Eylül arasında güney yarımküreye göç ederler. Yurdumuzda yaşayan kırlangıçlar Nisan ayında iklimimize geri dönerler. Leylekler, ülkemize Mart ayından itibaren gelmeye başlarlar. Ağustos sonunda büyük topluluklar halinde, Güney Afrika’ya göç ederler. Deniz kırlangıçları, senede iki defa kuzey kutbunda yumurtladıktan sonra kışı geçirmek için güney kutbuna uçarlar. Uzun kanatlı yelkovan kuşları, güney yarımküreye mahsus göçmen kuşlardır.
Üreme bölgeleri olan Avustralya’nın güneyinden göç ederek, Kuzey Pasifiğin kutup bölgesine gelirler. Gidiş-dönüşü 30.000 km’yi bulan bu göçe 10 milyon civarında kuş katılır. En uzun göç yolunu, deniz kıyı kırlangıçı (Sterna paradisaea) kateder. Kuluçka bölgesi olan Kuzey Kanada kıyılarından sonbaharda göçe başlar. Atlantik’i geçerek Batı Afrika kıyıları boyunca uçarak kışı geçireceği bölgelerine inerler.
