Bilindiği gibi dil, konuşmayı ve besinlerin ağızda çevrilerek lokmalar halinde yutulmasını da sağlar. Dilin üzerinde ana tatların tanındığı ayırt edici bölgeler vardır. Yediğimiz ve içtiğimiz çeşitli maddelerin tatlarını almamıza yardımcı olan “tat tomurcukları” dil üzerinde ve damağın geri bölgesinde yerleşmişlerdir. Dilin üzeri, tat alma dokuları adı verilen küçük şişiklerle kaplıdır. Bu dokular basit tatlara tepki verir ve beyne mesaj gönderir. Dilde 4 madde ayırt edilirken, beyin tatlara yüzlerce sıfatla not verir. Ayrıca . Kişilerde dil üzerindeki ‘papilla’ denilen tat tomurcuklarının sayısı, oranları ve birbirlerine uzaklıkları farklıdır.
Dilin ucundaki tat alma dokuları tatlı tatları, arkasındakilerse acı tatları algılar. Dilin iki yanındaki tat alma doku gruplarıysa ekşi ve tuzlu tatlan algılar. İnsanlar tatlı, acı, ekşi ve tuzlu olmak üzere dört temel tat duyusunu ayırt ederler. Bu tatları ayırt etmeyi sağlayan almaçlar dilde bazı bölgelerde daha çok bulunur.Tatlı ve tuzlu dilin ön tarafında, acı dilin gerisinde, ekşi dilin yanlarında daha çok hissedilir. Bir yiyeceğin tat kombinasyonu dört ana tattan oluşur. Bu tat alma dokulan veya “aroma alıcıları” farklı tat bilgilerini beyne mesaj olarak iletir. Beyinde bu mesaj işlemden geçer ve beynimiz bize, yediğimizin ne tür bir yiyecek olduğunu söyler.
Yukarıdaki şekilde dilin farklı bölümlerinin aldığı tatlar gösterilmiştir.
Aslında dilin her bölgesi her tadı algılayabilir. Fakat şekilde belirtilen bölgelerde belirli bir tat daha iyi algılanmaktadır.
Örneğin: Dilin ucu şekerli tadı çok iyi algılar. Dilin farklı bölgeleri de şekerli tadı hisseder ama en iyi hisseden bölüm dilin uç kısmıdır.
Tat Tomurcuğu: Dilimizde bulunan ve tadı algılamayı sağlayan bölümlerdir.
Bir tadın algılanabilmesi için tükürük sıvısı içinde çözünmesi gerekir. Ağzımızın içi kuru olsaydı cisimlerin tadını alamazdık.
Herkesin dilinde yaklaşık 10.000 tat alma dokusu vardır. Yaşlandıkça bu dokular daha az hassas hâle gelir. Bu da, yaşlı insanların, yediklerinden artık zevk almayışlarının sebeplerinden biridir. Sıcak yiyecekler daha lezzetlidir çünkü ısı, daha hoş kokuların burna girmesini sağlar. Bu hoş kokular yiyeceğin toplam lezzetine katkıda bulunur.
Nasıl Tat Alırız?
1. Yiyeceği ağzımıza atarız.
2. Yiyecekteki maddeler tükürükte çözünür.
3. Çözünen maddeler tat alma tomurcukları tarafından algılanır.
4. Bilgiler tat alma sinirlerine iletilir.
5. tat alma sinirleri beyindeki tat alma merkezine taşınır.
