Refleks nasıl oluşur? Hepiniz refleksin ne olduğunu aslında biliyorsunuz. Mesela elinizi yanlışlıkla sıcak çaydanlığa değdirdiniz: Daha siz ne olduğunu anlamadan, eliniz kendi kendini oradan hızla çeker. İşte bu reflekstir. Refleksi yapan kişi, uyarıldığını anlar. Çünkü, duyu impulsları bazı duyu sinirleri aracılığı ile omurilikten geçerek beyne ulaşır. Ancak bu sırada, refleks yapılmış, belki de bitmiştir.
Refleks birçok durumda ortaya çıkar. Çaydanlık örneğine dönelim: Çaydanlığın sıcak olduğunu ve elimizi yakarak zarar verebileceğini düşünmeyiz bile. Bu bilgi omurgamızın içinde bulunan omurilikte kayıtlıdır ve yanma hissi daha beynimize ulaşmadan tepki verilir. Tepki verildikten hemen sonra acı hissini algılarız. Günlük yaşamımızda, sıcak bir yüzeye dokunduğumuz ya da vücudumuza bir iğne battığı zaman, ilgili refleks yayı, beynin yardımı gerekmeden elimizi çekmemizi sağlar. Refleksleri olmayan canlı organizmaların, dış etkilere karşı yeterince hızlı tepki verememeleri nedeniyle, yaşamlarını sürdürme olanakları azalır.
Bir başka örnek olarak, sokakta yürürken yakınlarınızda bir köpek havlaması duydunuz diyelim. Daha duyar duymaz vücudunuz kendi kendine sese yönelir ve istemeden birkaç adım geriye kaçar. Bu kısa süre içinde vücut ilk korumayı devreye sokmuş ve gerçekten bir tehlike var mı diye sizi sesin kaynağına yöneltmiştir. Eğer kaçmanız gerekiyorsa kaçarsınız, yoksa yolunuza devam edersiniz. Refleksten sonrası tamamen sizin kararmızdır!
Refleks İkiye Ayrılır
• Doğuştan (Kalıtsal) Refleks
• Doğuştan gelir, sonradan kazanılmaz.
• Öksürme, hapşırma, iğne batan elin çekilmesi, göz
kapağının kırpılması, çocuktaki emme davranışı.
Sonradan (Şartlı) Refleks
• Sonradan öğrenmeyle oluşur.
• Araba sürme, örgü örme, limon görüldüğünde ağzın sulanması.
Çeşitli refleksler nedir?
Çeşitli basit reflekslere örnek olarak, patella refleksi (diz kapağının altına vurulunca bacağın aniden yukarı doğru hareketi), gözbebeklerinin ışıkta küçülmesi fizik muayene sırasında kontrol edilirler. Reflekslerdeki değişiklikler sinir sistemi hasarının göstergesi olabilir. Beyin sapının kontrolünde olan yaşamsal reflekslerin muayenesi beyin ölümü tanısının temelini oluşturur.
