Bir su akıntısı veya nehir, bir kaya duvarından veya bir uçurumdan aşağıya akıyorsa, bu akıntıya şelâle adı verilir. Eğer şelâle büyükse, buna çağlayan denir. Eğer kaya duvarı dikey değil de aşırı bir şekilde eğikse buna çağlayan adı verilir. Bazen bir çağlayanda su aşağıya eğik basamaklardan geçerek akar.
Niagara Şelâlesi, çıkıntılı bir kaya tabakasının nasıl bir şelâle oluşturduğunun bir örneğidir. Bazı durumlarda, eski çağ buzulları, dağ vadilerini keserek, iki yanda dik tepeler ve uçurumlar oluşturur ve şelâleler buradan aşağı akar.
Şelaleler yatak biçimleri ve düşme şekillerine göre Plumb’a göre 8 tür oluşturur.
- Dalma (Plunge): Suyun dikey olarak düştüğü, ana kaya ile su kütlesinin temasının kesildiği şelalelerdir. Direkt zemine düştüklerinden genellikle dev kazanı oluştururlar.
- At kuyruğu (Horsetail): Akarsu şelaleden dik veya dike yakın akmasına rağmen kaya yüzeyi ile teması kesilmez.
- Yelpaze (Fan): Yüksekten düşen suyun yanlara dağılımın fazla olduğu, at kuyruğu görünümünün ortaya çıktığı şelale türüdür.
- Blok (Block): Akarsuyun geniş bir eğim kırıklığından, kırık alanın tamamını kullanarak akması durumudur.
- Katmanlı (Tiered): belli bir açıdan bakıldığında fark edilen, suyun en az iki basamaktan aktığı şelalelerdir.
- Kokteyl (Punchbowl): Dar vadiden gelip, dev kazanı veya havuza düşen şelale tipidir.
- Dilimli (Segmented) şelale: En az iki kanaldan akarak dökülen şelalelerdir.
- Kaskat (Cascade): Genişliği küçük olmasına rağmen yüksekten dökülen şelaledir. Sular dik kayalıktan zemine düşer.
- Katarakt (Cataract): Düşüş yüksekliği az, genişliği fazla olan şelaledir. Türkçe karşılığı sudüştü, suindi, suuçtu’dur. Manavgat Şelalesi örnektir.
- İkiz (Paralel/Twin): Kırık alanından tek seferde, sürekli iki ayrı koldan, paralel düşen sulardır.
- Oluklu (Slot): Anahtar deliği benzeri uzun ve dar yiv-setten gelen, düşme alanı hariç kaya ile temasta olan, düşme yamacı boyunca büklümler yapan şelaledir.
- Tül şekilli (Veil): Eğimli dağ yamacı boyunca ince su tabakası oluşturan, yüzey şekillerine uyarak yatağı ile teması kesmeyen, yamaç aşağı gelin duvağı gibi inen şelaledir.
