Eski insanların hünerlerini öğrenmeye çalıştığımızda, genellikle kanıt bulmak için araştırma yapmamız gerekir. Fakat kanıt olarak karşımızda büyük bir yapı olarak duran ve bugün hâlâ ne olduğunu, niçin inşa edildiğini ve kimin yaptığını bilemediğimiz yapıtlar var. Bu yapıtların adı Stonhenge. Stonehenge, dış tarafı dairesel bir çitle çevrilmiş, bir giriş boşluğu olan karmaşık bir yapıdır.
Stonehenge, M.Ö. 1800 ile 1400 arasında aşamalar hâlinde inşa edilmiştir. İkinci yapım aşaması sırasında, Gal-ler’deki Preseli dağlarından alana, mavi taşlar usta bir organizasyon ve taşıma sistemiyle sürüklenerek taşınmıştır. Üçüncü aşamada, yapıya yerel taşlar eklenmiş, yükseklik 10 metreye ve ağırlık 50 tona ulaşmıştır.
Stonhenge’i inşa edenlerin, sadece taştan veya bronzdan yapılma araç gereçleri vardı. Makineleri yoktu ama yine de dev kazı işlerinin üstesinden geldiler. Buraya, yerin altında tümsek adını verdikleri höyüklere, hâzineleriyle birlikte kabile reislerini ve öbür dünya için yiyecekleri gömdüler.
Stonehenge yapıldıktan sonra
Stonehenge’deki taşlar, büyük bir değişimin yaşandığı tarih öncesi bir zamanda inşa edilmişti, yeni “Beaker” tarzı çanak-çömlek stilleri ve metal işleme bilgisi ile birlikte bireylerin mezar eşyaları kıtadan gelmekteydi. Yaklaşık MÖ 2400’den itibaren Amesbury Okçusu gibi iyi döşenmiş Beaker mezarları anıt yakınlarında bulunmaktadır.
Erken Tunç Çağı’nda, İngiltere’deki en büyük yuvarlak höyük topluluklarından biri Stonehenge çevresindeki alana inşa edildi. King Barrow Ridge ve Normanton Down mezarlığındaki özellikle zengin gömüler gibi pek çok el arabası grubu, Stonehenge’den görülebilen tepelerde kasıtlı olarak konumlandırılmış gibi görünmektedir.
Stonehenge’deki sarsenlerden dördü, balta başlarını ve birkaç hançeri tasvir eden yüzlerce oymayla süslenmiştir. Bunlar, MÖ 1750-1500 yıllarına tarihlenen Arreton Down tipi bronz baltalar gibi görünmektedirler. Bu baltalar, erken Tunç Çağı toplumunda bir güç veya statü sembolü veya bir şekilde yakınındaki yuvarlak höyüklerle ilişkilendirilmiş olabilirler.
STONEHENGE ANITINI KİMLER İNŞA ETTİ?
Arkeologlar Stonehenge’i yüz yıldır araştırıyor ve buna rağmen anıtın çözülmemiş birçok gizemi bulunuyor; ama Stonehenge’in nasıl inşa edildiği gibi bazı soruları da yanıtlamayı başardık. Kimler inşa etti sorusu ise şimdilik cevapsız kalıyor:
Örneğin, gezilerini hicivli bir dille anlatan Evliya Çelebi gibi, İngiliz tarihini de abartılı bir şekilde aktaran Monmouthlu Geoffrey 1100 yılında, Stonehenge’i büyücü Merlin’in diktiğini öne sürdü. Kral Arthur efsanelerinden türetilen teoriye göre Merlin, Stonehenge’i savaşta ölen askerlerin anısına büyüyle dikmişti.
Üstelik anıtın büyük taşlarını da Afrika’dan gelen dev zenciler getirmişti! Tabii insanlar Stonehenge’i ilkel aletlerle inşa etmek için gereken tarih öncesi mühendislik bilgisini pek heyecan verici bulmadıkları için bu hikayeye inandılar.
Neyse ki modern tarihçiler buna daha gerçekçi çözümler bulmaya çalıştılar ve bir süre boyunca Stonehenge’i Romalılar veya Girit’teki eski Miken uygarlığının inşa ettiğini düşündüler. Bunun için makul sebepleri vardı: Stonehenge’i son 3000 yıl içinde birçok farklı uygarlık farklı amaçlarla kullanmıştı; ama yeni kanıtlar anıtı bambaşka bir kültürün diktiğini gösteriyor.
