Ülkemiz Türkiye’de bulunan ve elde edilen yemeklerde kulladığımız tuz nerede bulunur. Eğer merakınızı celp ettiyse o zaman okumaya devam edin. Tuz, efsanelerden dinlere, göçlerden savaşlara, tarih boyunca büyük önem taşımış. Binlerce yıl boyunca sadece lezzet vermekle kalmayıp, yiyeceklerin bayatlamasını engellemek için de kullanılmış. Öncelikle tuz nedir? sorunu cevaplayalım.. Tuz, kimyada, bir asitle bir bazın tepkimeye girmesi neticesinde meydana gelen maddedir. Kimya sanayinde çok geniş anlamda kullanılan tuz “NaCl” sembolü ile ifade edilmektedir. Tuzlarda izole edilen bazı bakteriler yaklaşık olarak 600 milyon yaşlarında idiler ve bir besin eriyiğinde tekrar hayata döndüler.
Türkiye’deki tuz üretiminin çoğu, Tuz Gölü ile İzmir Çamaltı tuzlasından sağlanır. Kaya tuzu yatakları, Çankırı, Kars, Iğdır ve Nevşehir çevresinde bulunmaktadır. Deniz Tuzu üretimi, herhangi bir kimyasal katkı ya da ısıl işlem olmadan tamamen doğal şartlarla güneş ve rüzgâr gücü sayesinde deniz suyunun buharlaştırılmasıyla gerçekleşir.
Tuz üretim süreci iklim şartlarına göre Mart-Nisan aylarında deniz suyunun pompalarla havuzlara alınmasıyla başlar. Buharlaştığında yoğunluğu artan deniz suyu, önce üst kademe havuzlara daha sonra da kristalizasyon havuzlarına aktarılır. Buharlaşmaya devam eden deniz suyu tuzca doyma noktasına geldiği için kristal havuzunun zeminine tuz dökmeye başlar. Eylül ayına kadar üretimine devam edilen doğal deniz tuzu, özel tuz toplama makineleriyle hasat edilir.
Tuzladan yola çıkıp Billur Tuz fabrikasına gelen ham deniz tuzu işlenerek sağlıklı ve hijyenik olarak paketlenir.
ÜRETİM
Türkiye’de ham tuz üretimi 4 değişik doğal kaynak kullanarak yapılmaktadır. Bunlar;
a) Deniz suyundan tuz üretimi
b) Göl suyundan tuz üretimi
c) Kaya (Yeraltı Madenciliği) yöntemiyle tuz üretimi
d) Kaynak (Yeraltı) suyundan tuz üretimi
Deniz ve göl tuzu üretim yöntemi rüzgar ve güneş ışınlarının etkisi ile tabii buharlaşmadır.
Kaya Tuzu üretim sistemi oda-topuk yöntemidir.
Kaynak tuzu ise tuzlu su kaynaklardaki suyun buharlaşma ve kristalleşme havuzlarında bome dereceleri yükseltilmesi yöntemiyle elde edilmektedir. Türkiyede ham tuz üretimi 3078 sayılı Tuz Kanunu gereği Tekel tarafından yapılmakta olup, 3078 sayılı yasanın 28.07.1998 tarihinde kabul edilen 4373 sayılı yasa ile değişik 1.maddesine göre Tekel İdaresince hiç işletilmemiş veya işletilmesinden vazgeçilmiş kaya ve kaynak tuzlalarının, 29.12.1998 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslara göre, gerçek veya tüzel kişilerce işletilmelerine Bakanlar Kurulu Kararı ile izin verilmektedir. 1999 yılı sonuna kadar 15 kaynak tuzlası için İşletme İzni verilmiş olup, bu tuzlalarda 2000 yılında üretime başlanmıştır.
3078 sayılı yasanın değişik 1.maddesine ayrıca,“Tekel İdaresi, her türlü tuzlaların işletilmesi görevini, Bakanlar Kurulu’ndan izin alınmak ve süresi 40 yılı geçmemek kaydıyla, gerekirse yabancıların da dahil olacağı, bağlı ortaklıklar veya iştirakler teşkil etmek suretiyle de yerine getirebilir.” hükmü eklenmiş olup, bu yönde bir uygulama gerçekleşmemiştir.
