Eskiden Ramazanda meyhaneler zorunlu olarak kapatılırdı. Bayram arifesinde meyhaneciler gedikli müşterilerinin evlerine midye ya da uskumru dolmaları gönderirlerdi. Bu ikramlara unutma bizi dolması’ denir.
Ramazan ayının en masalsı geleneklerinden birinden bahsedeceğim. Daha doğrusu, size, masal anlatır gibi yazan Reşat Ekrem Koçu’ya kulak verdireceğim biraz.
Ramazan ayının en çok etkilediği yerler tabii ki meyhaneler. Eski İstanbul’da, Ramazan’da tüm meyhanelerin kapıları bir ay boyunca kapalı olurmuş. Reşat Ekrem Koçu, 1947 senesinde yayımlanan ‘Eski İstanbul’da Meyhaneler ve Meyhane Köçekleri’ başlıklı kitabında, bu durumla ilgili ilginç bir âdeti anlatır:
“Meyhaneler yılda bir ay, ramazanda kapatılırdı. Barba, çok hatırlı müşterilerinin evlerine bayramın ilk günü birer büyük kayık tabak içinde midye dolması gönderirdi, adı ‘unutma bizi dolması’ydı; “Meyhanemiz açıldı, bekleriz efendim” der gibi, bir nevi davetname… Ama bir midye dolması ki, ağızlara layık. Mesela 100 adet midye dolması yapılacaksa, 100 adet dolmalık iri midyenin yanında 200 adet de küçük iç midye alınır, o iç midyeler kıyılıp dolmanın üzümlü fıstıklı iç harcına katılır…”
Artık buna benzer, özenle yapılmış bir midye pilavı bulma şansımız ev dışında pek yok; Reşat Ekrem bile, bu kitabı yazdığı 1947 yılında aynı dertten şikâyetçiymiş. Diyor ki, “Tarif de etsek, rica da etsek zamanımızın içkili lokantalarına o dolmayı yaptıramazsınız. Lokanta sahibi küçük masrafından kaçar, aşçı azıcık emekten.” Neredeyse 70 sene önce bile bozulmuşsa meyhaneler, bizim işimiz iş…
Ramazan’da iftar için değilse de iyi bir dolma (tam Ermeni işi, çok bol soğanlı ve baharatlı değilse de çok lezzetli) ve güzel bir topik yemek için, Asmalımescit’teki Duble Meze iyi bir adres. İşletmecisi Arto’nun maması bu iki mezeyi de elleriyle yapıyor.
Ramazan gelince, görgüsüzlüğün vücut bulmuş hali olan beş yıldızlı otel iftarlarından bahsedeceğimi sanmadınız herhalde. İlle bahsetmem gerekirse, hayatımda yediğim belki de en iyi yemek, bir iftar yemeğiydi. Gazete kâğıtlarının üzerinde, İstiklal Caddesi’nin ortasında, TOMA gölgesindeydi ve adı ‘Yeryüzü Sofrası’ydı. Yeryüzü sofralarını kuranlara selam olsun!
