Yaralandığımızda veya bir yerimiz kesildiğinde, vücut kendi kendini tedavi edebilir. Yara kesik, yanık veya hastalık gibi etkenler sonucu doku bütünlüğünün bozulmasıdır. Yara. Bir müddet sızlar, kanar, şişer, iltihaplanır, sonra da iyileşir. Derimiz bir yaralanmaya maruz kaldığında, kandaki trombositler yaranın bulunduğu bölgede geçici bir pıhtı oluşturmak için bir araya gelirler.
Trombosit, kanın pıhtılaşmasını sağlayarak, kanamayı önleyen küçük kan hücreleridir. Bu genellikle, yara havayla temas eder etmez gerçekleşir. Renksiz olan bu kan hücreleri, kan damarlarının yaralanması durumunda topaklanarak kanamayı durdur. Bu işlem, yaranın çabucak tıkanmasını sağlar. Beyaz kan hücreleri yaranın olduğu bölgede oluşacak herhangi bir enfeksiyonu önlemek için bir araya gelip istilâcı mikroplan öldürür. Sonuç olarak, yaranın içinde, zarar görmüş dokunun yerini alan yeni hücreler oluşur.
Kılcal damarlar yara içine doğru uzamaya başlarlar ve yaranın karşı duvarından gelen kılcal damarla uçuca birleşirler.
Derinin üst tabakalarında gevşeme meydana gelip deri hücreler hızla bölünmeye ve çoğalmaya başlarlar ve yara üstünü örtecek şekilde yara üzerine doğru göç ederler. Böylece yara üzeri ikinci gün taze deri ile örtülmüş olur.
Küçük bir kesik veya yara için bu süre genelde birkaç gündür. Kısa bir süre sonra kabuk olarak şekillenmiş pıhtılaşmış madde düşer ve alttan yeni deri çıkar. Bazen vücudumuz iyileştirme işiyle ilgilenirken kesik ve yaralarımızı yara bantlarıyla koruruz.
Yara iyileşmesini etkileyen faktörler:
1-Lokal Faktörler
a-Yeterli kan desteği mutlak gereklidir.
b-İltihap oluştuğu zaman hem yara iyileşmesini geciktirir hem de daha büyük ve deforme bir iz oluşmasına neden olur.
c-Hareket kısıtlılığı: Yara bölgesinin erken hareketi yaraya ek bir stres getireceğinden yara dudaklarını bir araya getirmeye çalışan kollajen miktarının artması ve sonuçta büyük iyileşme dokusunun oluşmasına neden olur.
d-Yabancı cisim: İltihabi reaksiyonu ve fagositlere bağlı makrofaj sistemini aktive ederek yara iyileşmesini engeller.
.e-Radyasyon: Yara iyileşmesini geciktirir.Önceden radyasyon almış bir dokuda da yara iyileşmesi gecikir.
2-Sistemik Faktörler
a- Metabolik Faktörler: Protein eksikliği,C ,A vitamini,çinko eksikliği yara iyileşmesini geciktirir.
Şeker hastaları enfeksiyona daha yatkındır.
Kortikosteroidler yara iyileşmesini geciktirir.
b-Sitostatik ilaçlar: Kanser tedavisinde kullanılan bu ilaçlar yara iyileşmesini geciktirir.
c-Yaş: Rahimdeki fetuslar üzerinde yapılan çalışmalar fetal ciltte skar oluşmadığını göstermiştir.Bunun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte fetal deride bulunan özel Growth Faktörünün veya yüksek miktardaki kollajenin neden olduğu tahmin edilmektedir.
9-25 yaş arası cilt sağlıklı ve iyileşme hızlı olduğu halde skarlar kırmızı,ciltten kabarık ve geniştir.
50 yaşından sonra ise yara yavaş iyileşir ancak skar dokusu daha az gelişir(Fizyolojik cevaplar yavaşlamıştır)
