Güneş, insanın kullandığı ilk saattir. Eski çağlarda insanlar, zamanı, güneşin gökyüzündeki hareketine bakarak tahmin ediyorlardı. Sonra insanlar, gölgenin uzunluğu değiştirdiğini ve gün içinde hareket ettiğini fark ettiler. Zamanı güneşe değil, gölgelere bakarak daha kesin bir şekilde söyleyebileceklerini anladılar. Bundan sonra güneş saatini keşfedecek adımı atmak kolaydı.
İslamda zamanın belirlenmesinde güneş saatlerinden yaygın olarak yararlanıldığı bilinmekle birlikte, bugün özgün güneş saat örneklerine, cami duvarlarına işlenmiş bulunan saatler dışında, çok ender rastlanmaktadır . Mekanik saatlerin 17.yüzyıldan itibaren yaygınlaşması ile birlikte önemlerini yitiren güneş saatleri dış etkenlerin etkisiyle hızla aşınarak yok olmuşlardır.
İlk güneş saatleri büyük ihtimalle, yere saplanan direklerdi; bu direklerin etrafına, gölgenin konumunu belirleyebilmek için taşlar yerleştirilmişti. Güneş saatleri yüzyıllardır ve hatta bugün dahi kullanılmaktadırlar. Dolayısıyla bu tür güneş saatinin doğru zamanı göstermesi için çubuğun manyetik kuzeyi değil, coğrafî kuzeyi gösteriyor olması gereklidir. Ayrıca çubuğun yatay düzlemle yapacağı açı, saatin bulunduğu coğrafî enleme eşit olmalıdır. Yine de bu iki özelliğe sahip olmayıp farklı ilkeler çerçevesinde çalışan güneş saatleri de tasarlanabilir. Bu saatler bir dairenin ortasına çubuk konularak ve pusula yardımı ile (her yerde kuzey’i göstermesi lazım) her saat gölgenin düştüğü yere işaret konularak yapılabilir. Ama bulutlu günler, gece gibi etkenler bu saat türünü kullanışsız kılacaktır.
