Bir kimse “Allah her yerdedir veya her yerde hazır ve nazırdır” derse ne lâzım gelir?
Ehl-i sünnet âlimleri buyuruyor ki:
Allah, yukarıda, aşağıda, yanda değildir. Her varlık, Arş’ın altındadır. Arş ise, Onun kudreti, kuvveti altındadır. O, Arş’ın üstündedir. Fakat bu, Arş Onu taşıyor demek değildir. Arş, Onun lütfu ve kudreti ile vardır. O, ezelde, sonsuz öncelerde nasıl ise, şimdi hep öyledir. Arş’ı yaratmadan önce nasıl idi ise, ebedi sonsuz geleceklerde de, hep öyledir. Onda değişiklik olmaz.
Bir kimse “Allah her yerdedir, veya her yerde hazır ve nazırdır” derse; şayet Cenâb-ı Allah’ın zatıyla her yerde mevcut olduğuna inanarak söylerse kâfir olur. Çünkü Cenâb-ı Allah mekândan münezzehtir. Ne yerdedir, ne göktedir. Yer ve gök olmadan evvel de o var idi. Ama ilim ve kudretiyle her yerde mevcut olduğunu kast ederek bu sözü söylerse kâfir olmaz. Yalnız bu sözü söylememeye dikkat etmek lâzımdır. Maalesef avam tabaka “Allah her yerde hazır ve nazırdır” sözünü çok söylemektedir. Bunun yerine “Allah her şeyi bilir” demek gerekir (7) el-Berika, C. 1, s. 294
Hatta Allah her şeyi bilir demeklede bir ayet kanıt olarakta sunabiliriz.
Bakara Suresi, 77. ayet: (Peki) Onlar, Allah’ın gizli tuttuklarını da, açığa vurduklarını da bildiğini bilmiyorlar mı?
Al-i İmran Suresi, 5. ayet: Şüphesiz, yerde ve gökte Allah’a hiçbir şey gizli kalmaz.
Çünkü Allah, sadece göklerde değil her yerdedir. Allah, tek mutlak varlık olarak, tüm kainatı, tüm insanları, yerleri, gökleri, her yeri sarıp kuşatmıştır ve Allah tüm evrende tecelli etmektedir. Mesela Güneş ışığı, ısısı ve yedi rengi vasıtası ile, dünyadaki bütün parlak şeylerde bulunur; her yerde sıfatları hükmünde olan ışık, ısı ve yedi renk ile görülür ve vardır. Fakat Güneş kütlesi ve zatı itibariyle parladığı ve ışıklandırdığı hiç bir parlak şeyde bulunmaz. demek Güneş sıfatları ile dünyadaki tüm parlak şeylerde var. Fakat kütlesi ve zatı itibarı ile, dünyadaki hiç bir şeyin içerisinde değildir. işte Güneşe bu özelliği veren Allah’ımızın sıfatları ve mahiyeti elbette aklımızın anlayamadığı kadar mükemmeldir.
