Kaynana veya Kayınpere Baba veya anne dememizin bir sakıncası var mıdır?
Eşinin veya kocanın anne ve babasına anne ve baba hitap olarak veya saygı bakımından dolayı anne ve baba diye bilir miyiz?
Öncelikle Kur`ân-ı Kerim`de kişinin kayınpederine “baba”, kayınvalidesine “anne” demesini isteyen bir âyet-i kerime yoktur. Kişinin esas anne-babası, doğumuna vesile olan kişilerdir.
Diğer taraftan ise örfümüzde eşler birbirlerinin babalarına ‘baba’ diye hitap etmektedirler. Bunun dini bir yönü yoktur. Lakin kişinin kayınpederine veya kayınvalidesine babası ve anne demesi “bu benim öz babamdır” veya Öz annemdir anlamında değil, aksine hürmet için söylenmiş bir sözdür. Öyleyse kayınpedere ve kayınvalideye baba ve anne demenin dinen bir sakıncası olmadığı söylenebilir. Nitekim ceddimiz hürmet olarak bunlara “Ana-baba” demişlerdir. Ayrıca bu mesele üzerinden aile faciası üretmek de doğru olmayan bir davranıştır.
İnsanlar bazen bir pire için bir yorgan yakar, bir hiç yüzünden de bir yuva yıkar. Okuyucum Hayriye Hanım’ın mektubundan bu tekerlemeyi hatırladım ister istemez. Bakın bir yuva nasıl bir sebeple huzursuz oluyor, ne türlü bir mesele yüzünden yıkıma gidebiliyor?. .
Hayriye Hanım, gelin geldiği evde beyinin annesine anne, babasma da baba diye hitap edebiliyormuş. Bu konuda bir zorluk çekmiyormuş. Ancak beyi o kadar rahat değilmiş bu hususta. Ne kayınpedere baba diyebiliyormuş, ne de kayınvalideye anne diyebiliyormuş. İşte huzursuzluk da bu yüzden çıkıyormuş.
Zaman zaman Hayriye Hanım’ın anne-babadan kendilerine anne, baba diye hitap etmeyen damatları için:
_ Ne saygısız, ne görgüsüz, ne kibirli biri… diye söyleniyorlarmış.
Damat da bu sözleri duyunca evlerine gitmek istemiyor, yakınlık duymuyormuş. Böylece ailede bir huzursuzluk baş-gösteriyormuş. Durumu bize yazma gereği duymuşlar.
– Siz ne dersiniz? diyorlar. Damadın, yahut da gelinin anne, baba diye hitap etmeyişleri bir saygısızlık sayılmaz mı? Böyle hitap etmeye mecbur değiller mi?
babanın şaibe altına girmemesi, hissi bir rahatsızlık ta meydana gelmemesi için hanımın annesine anne, babasma da baba dedirtmemiş, bunun yerine fevkalade hürmetli ve saygılı güzel bir tabir bularak (kayınbaba-kayınvalide’yi tercih etmiş, asırlar boyu da bu hürmetli tabirler benimsenerek kültürümüzde yerine yerleşmiştir. Nitekim oğullanmn (kayınvalide-kaympeder) tabirlerini kullanmalarından hiçbir anne baba da gizli bir rahatsızlık duymamış, Türklere mahsus bir hürmet ifadesi olarak yan etkisiz iftiharla söylene gelmiştir.
Ahzab suresi ayet (5)de: “çocuklara ana babalarının ismiyle hitap edin, onları başka ana babalara mal etmeyin.” manasına gelebilen ikazdan da bu işari manayı çıkarmak mümkündür.
Bu itibarla kayınpeder ve kayınvalideler damatlarından ille de “baba-anne” diye hitap beklememeli, anne baba ifadelerini saygı ve hürmetin tek şartı gibi görmemeliler.. Kayın valide kayın peder tabirlerini yeterli bir hürmet ifadesi olarak kafi bulmalı, bu tabirlerin de zaten valide ve peder makamına kaim olanlar demek olduğunu unutmamalılar.
Aslında mühim olan hürmet ve saygıdır. Baba, anne demeseler de onları baba, anne makamında görmeleri ye-terlidir. Nitekim ecdadımız da baba ve anne dememiş ama baba anne makamında görmüş, kayınbaba ve kayınvalide tabirlerini nesillerine intikal ettirerek gelmişlerdir. Böylece de gerçek anne babaların geriye itiliyoruz duygusuna girmelerini önlemiş, onların gizli rahatsızlığına da mani olunmuş, akrabalar arası muhtemel rekabete de fırsat verilmemiştir.
Hemen ilave edelim ki alışkanlık eseri anne, baba denmesi de yasaklanmamıştır.
