Eşler Ayrılınca Çocukların Bakımı Kime Aittir
Birçok evli eşler bazı nedenlerden dolayı boşanmak zorunda kalıyor. Bunların acısıda genede çoçuklar az veya çok çekiyor. Peki Boşanmada çoçuğun velayeti veya bakımı kime ait olur. Öncelikle aşamasında erişkinler çocuğa büyüyeceği ortamla ilgili karmaşık, dengesiz bir yapı sunarlarsa kaçınılmaz olarak çocuk bu kaostan olumsuz etkilenir ve yoğun kayıp, yitim duygusu yaşar.
İslâm hukukunda çocukların bakım ve yetiştirilmesine hidâne adı verilir. Hıdâne, sevgi, şefkat, merhamet ve sabır isteyen ve ahlâk, edeb ve fazilet çerçevesinde yürütülmesi gereken bir vazife olduğu için bu işi en güzel ve layıkıyla yapabilecek olan kimse “anne”dir.
Boşanma kararı alan eşlerin karşılaştıkları en önemli problemlerden biri, çocuğun velayetinin kime verileceğidir. Boşanma davalarında eşler kimi zaman karşı tarafa zarar vermek için çocuğun velayetini istemekte kimi zamanda karşı tarafın çocuğa iyi bir gelecek sağlayamayacağı düşüncesi ile velayetin kendilerine verilmesini talep ederler.
Zira bakmak için gerekli olan şefkat ve beceriklilik anada, imkân hazırlayıp masraf karşılama kabiliyeti de babadadır. Bunun için baba, anası yanındaki çocukların nafakasını karşılamaya mecburdur. Ancak, ana aynı şekilde bakıma mecbur değildir. Kabul etmezse babanın anası ve diğer yakınları çocuğa bakmaya mecbur olurlar.
Karı-kocanın ayrılması halinde umumi kâide şudur: Çocukların bakımı anaya, masrafın karşılanması babaya âittir.
Öfkenin başı baldan tatlıdır; ama sonu zehirden de acıdır. İsterseniz bakın öfkeyle verilen kararların başıyla sonuna. Başta müthiş bir lezzet ve rahatlama…
Ya sonunda?
Onu sorma.
Öylesine bir pişmanlık ki. Bazen bu pişmanlık bir ömür boyu sürüp gidiyor.
Ben bu öfkeli kararların içinde en acısını, en zehirlisini kan koca arasındaki boşanma kararlarında görüyorum. Taraflar büyük bir intikam hırsı ve hissiyle veriyorlar kararlarını. Kısa zaman sonra başlıyor pişmanlıklar. Ama faydası pek olmuyor bu pişmanlığın.
Öyle ise, gelin hemen öfkenize uymayın, sabırlı, tahammüllü olun. Ömür boyu çekeceğiniz bir acıyı bir anlık öfke lezzetine değişmeyin.
Muhatap olduğumuz sorular bunlan düşündürüyor. İşte bakın öfkelerine mağlup düşmüş, masum yavrulara rağmen ayrılmışlar. Ayrılmışlar da “Çocuklar ne olacak, kim bakacak?” çıkmazı çıkmış karşılarına. “Ayrılan eşlerin çocukları kime ait olacak?” diyorlar.
Sual ve cevabı aynen aktarıyorum:
Sual:
– Karı-koca bazen anlaşamayıp ayrılıyorlar. Bu arada çocuklar da ortada kalıyor. Hangi tarafa ait olacağı münakaşa konusu olup gidiyor. Ayrılan karı-kocanın çocukları hangi tarafa ait olacak? Yoksa bakımı bir tarafa, masrafı da diğer tarafa olmak suretiyle yük taksim mi edilecek?
Cevap:
– Karı-kocanın ayrılması halinde genel kaide şudur:
Çocukların bakımı anaya, masrafın karşılanması da babaya aittir.”Kız olsun erkek olsun, çocukların nafakalarını temin babanın görevidir. Annenin bu konuda bir sorumluluğu yoktur. Babanın yokluğunda çocukları geçindirme görevi babanın babasına, o da yoksa diğer akrabaya düşer.
Zira bakmak için gerekli olan şefkat ve beceriklilik anada, imkan hazırlayıp masraf karşılama kabiliyeti de babadadır. Bunun için:
1- Baba, anası yanındaki çocukların nafakasını karşılamaya mecburdur.
Ancak, ana aynı şekilde bakıma mecbur değildir.
Kabul etmezse, babanın anası ve diğer yakınlan çocuğa bakmaya mecbur olurlar.
2- Ana bakımı, kızlarda dokuz yaşma, oğlanlarda ise yedi yaşma kadar devam eder. Bundan sonra onlan koruma, hayata hazırlama hakkı babaya ait olur. Baba korumaya daha layık görülür.
3- Ana gayr-i müslim dahi olsa çocuklar yine anaya teslim edilir.
Ancak, yaşlan geliştikçe anadan İslâm’ın zıddma terbiye görüp, dinden uzaklaştırma şeklinde bir telkin aldıklan anlaşılırsa alınır, bunu yapmayan bir yakma verilir.
Bakım hakkım, bu ana kaybetmiş olur.
4- Ana, bakım hakkım korumuş olması için yabancı biriyle evlenmiş olmayacak, çocukların bakımım yapmaya muktedir, korumaya malik durumda bulunacaktır.
5- Evlenen, yahut akıl ve iffetinde zaaf gösteren ana, bakım hakkım kaybeder. Çocuklar elinden alınıp babaya teslim edilir.
6- Bakıma devam eden ana, masraf olarak üç türlü hakka malik bulunur:
– Emiyorsa süt hakkı. Bakım hakkı. Çocuğun kendi masrafı hakkı.
Baba üç çeşit masrafı ehl-i vukufun tesbit ettiği miktarda anaya öder.
Çocuğu ana yanında ziyaret edebilir. Ayağına götürme mecburiyeti olmaz.
