Misvak yerine diş fırçalamak peygamberimizin sünneti olur mu? veya Misvak ın fazileti hakkında çok hadis varid olmuştur. Şer’an misvak nedir, fırça misvak sayılır mı?
Bugün, modern tıbbın diş sağlığı konusunda ortaya koymaya yeni başladığı tedavi usullerini, İslamiyet 14 asır önce öğretmiştir. Diş fırçalarının olmadığı bir zamanda İslam dini misvak ile diş temizlik ve sağlığına önem vermiştir. Hz. Peygamber (s.a.s.)’in uygulamasında ağız ve diş temizliği asıl olup, o dönemde diş temizliğinde misvak kullanılmakta idi.
Öncelikle şunu söylemekte veya aktarmakta fayda vardır. Misvak sözlükte, oğmak, oğuşturmak ve bunu yapmak için kullanılan alet anlamındadır. Erak ağaçtan yapılmış, ucu dövülerek veya ucu bir bıçakla fırça durumuna getirilmiş, diş temizlemekte kullanılan misvak kullanmaktan kastedilen şeyi ağzı temizlemektir. Misvak erak ağacından yapılan çubuktur.
Misvak, diş ve ağzı temizlemek için ağaçtan veya temizleyici başka bir şeyden yapılmış temizlik aletidir. Hz Peygamberimiz Sallallahu aleyhi vesselem efendimizin bir çok hadisi şerifi bulunmaktadır
Ayrıca Hicâz’da bulunan “Erâk” isimli bir ağaçtan olması şart değildir. Misvak ile ilgili .
Ancak “Erâk” ağacının faydalı maddeleri ihtivâ ettiği ve Allah’ın Resûlü (sav) onu kullandığı için daha faziletlidir. Dinen fırça da misvak sayılır. Peygamberin sünnetine ri’âyet etmek gayesi ile ağzımızı fırçalayan kimse ağzını temizlediği gibi sevâba da nâil olmuş olur.
Fakat şunun altını çizmeliyiz ki diş fırçasının maddi ve manevi açıdan Misvağın yerine geçmesi mümkün değildir.
Çünkü bu konuda Dr. Rodat ve Dr. Kneth Kiodell’in tesbitlerine göre, misvakta mikropları imhâ eden sinnigrin ve penisilin maddesi bulunmakla beraber, bugün diş macunlarında kullanılan “sodyum bikarbonat” da mevcuttur. Bu maddeler, diş üzerindeki tortu ve artıkları eriterek, dişin delinmesini ve çürümesini önlemektedirler. (A. Abdurrezzâk, Sivâk, s. 119, 181;)
Misvak gerçek ağacından yapıldığı zaman bir şifa kaynağıdır. Peygamberimizin bizzat kullandığı “sivâk” ağacından fırça edinmek ayrıca sünnettir. Fakat şüphe yok ki dişlerini fırçalayan bir kimse dişlerini misvaklamayan bir kimseden daha hayırlıdır.
Kullanılması çok yararlı olan ve Hz. Muhammed (s.a.s.)’in önemle tavsiye ettiği, diş fırçası vazifesini gören, hoş kokulu ve erâk adı verilen meyvesiz bir ağacın dallarından kesilip kullanılan parça. Diş temizliğinde kullanılan ince ağaç dalı. Misvâk’ın çoğulu “mesâvîk”dır. Sivâk, misvakla eş anlamlı olup hadis-i şeriflerde daha çok bu kelime kullanılmıştır. Çoğulu “esvike” dir.
Misvak sadece erkekler için değil, kadınlar için de sünnettir. Hz. Âişe annemiz, Peygamberimizin kullandığı misvağı, kendisinin de kullandığını söyler.
Misvağın fazileti hakkında Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bir hadis-i şerifte şöyle buyurmuştur:
“Ümmetime zorluk verecek olmasaydım, her namazda abdest aldıkları gibi misvak kullanmalarını emrederdim.” (Buhâri, Müslim, Nesâi)
“Misvak ağzın temizliği, Rabb ’in de razılığıdır. ” (Ahmed bin Hanbel, Nesai)
Misvağın başlıca faydaları şöyle sıralanmıştır:
Ağız kokusunu güzelleştirir.
Gözleri cilalandırır,
Göz ağrılarını teskin eder,
Diş çürümelerini önler,
Diş etlerinin çekilmelerini önler,
Damaklara kuvvet verir,
İhtiyarlığı geciktirir,
Ölümden maada her derde şifadır,
Basur hastalığını teskin eder,
Hazmı kolaylaştırır,
Zihni açar, ezberlemeyi kolaylaştırır,
Kalbi, mideyi ve göz sinirlerini kuvvetlendirir,
Her vakitte misvak kullanmak müekked sünnetlerdendir. Misvak kullanmanın müekked sünnet olduğunda ulema ittifak etmiştir. Çünkü Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bunu kullanmayı teşvik etmiş, kendisi de sürekli kullanmıştır.
Hanefi mezhebine göre, abdest alışta mazmaza esnasında misvak kullanmak sünnettir.
Şafii mezhebine göre ise, her namaz esnasında misvak kullanmak sünnettir. Abdest alınırken aynı şekilde elleri yıkadıktan ve mazmazadan önce de misvak kullanmak sünnettir.
Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
Cebrail aleyhisselam, misvak kullanmayı o kadar tavsiye etti ki, misvakın farz olacağından korktum. [İbni Mace]
Gece namazı için kalkınca, ağzınızı misvakla temizleyin! Çünkü bir melek, namazda Kur’an okuyanın ağzına yaklaşarak dinler. [Deylemi]
Misvak; ağzı temizler, görmeyi keskinleştirir, diş etlerini güçlendirir, dişleri beyazlaştırır ve çürümeyi önler, hazmı kolaylaştırır, mideye sıhhat verir, balgamı keser, hasenatı artırır. Allahü teâlâyı razı eder, melekleri sevindirir. [Ebu Nuaym]
Misvak erkeğin fesahatini [konuşma güzelliğini] artırır. [İ. Adiy, Hatib]
Eğer ümmetime güçlük vermeyeceğini bilseydim, her namaz için abdest almalarını ve her abdestte misvak kullanmalarını emrederdim. [Buhari, Müslim]
Kur’ân-ı Kerim okurken bedenimizin ve ağzımızın temiz olması ve toplum önüne çıkarken de, imanın belirtilerinden sayılan temizliğe dikkat edilmesi “Şüphesiz, Allah temizdir, temizliği sever” (Tirmizî, Edeb, 41) hadisinde bildirildiği gibi, Yüce Allah’ın sevgisini celbeder. Diğer yandan müslüman bu yolla, koruyucu hekimlik bakımından, sağlığı için gerekliği tedbirleri de almış olur.
