Eski eser veya antika eşya satın alıp da yüksek fiyatla satanların durumları nedir?
Meselâ bir yazma eseri alırken birkaç yüz lira verip alıyorlar. Bunun da bazı hallerde yüz binlerce lira edeceğini de peşinen bilirler. Efendim gönül rızasıdır deyip geçiştirilebilir mi? Bunların vebal derecesi ve kazançlarının keyfiyeti nedir?
İslâm’ın çizdiği hudutlar dahilinde yapılan alış veriş mübah olup hayırlı ve bereketlidir. Peygamber (sav) bir hadisi şeriflerinde şöyle buyurur:
“Alıcı ve satıcı birbirinden ayrılmadıkça yaptıkları alışveriş hususunda muhayyerdirler. Alış verişte doğrusunu söyleyip sattıkları metaın kusur ve durumunu belirtirlerse alış verişleri bereketli olur. Yalan söyleyip de durum ve kusurunu gizlerlerse bir şeyler kazanabilirler fakat bereketsiz olur” (108).
Alış verişin gayelerinden biri kazanç sağlamak olduğuna göre alıcı olsun satıcı olsun herkes normal olarak kazancını gözetecektir. Ancak karşısındaki adamı da mağdur etmemek lâzımdır. Peygamber (sav) buyuruyor ki: “Bizi aldatan bizden değildir” (Müslim). 1000 liralık bir metaı değerini bilmeyen bir kimseden 100 liraya satın almak haramdır. Peygamber (sav) eşyasını satmak üzere şehre gelenleri karşılayıp, aldatmak suretiyle mallarını satın almaktan nehyetmiştir. Yine buyurur ki: “Alış veriş için kervanı karşılamayın” (109).
Gönül rızasıdır deyip ucuz bir fiyata satın almak suretiyle müslümanlan mağdur etmek büyük insafsızlıktır. Allah’a ve ahirete Manan bir kimse bundan sakınmalıdır.
Dipnotlar
(108) Buharî, Müslim, Riyazus Salihin, s. 48
(109) Buharî, Müslim, Muğnil Muhtâc, c. 2, s. 36
