Kesimi yapılan bir hayvanın etinin helal olabilmesi için dinimizce belirlenen bazı şartlar vardır. Kurbanın rüknü: Özel günlerde, kurban niyyetiyle boğazlanması caiz olan bir hayvanı kesmektir. Çünkü bir şeyin rüknü, o şeyin makamına kaim olan şeydir. Kurbanda bu fiilir yerine kaimdir ve onun rüknüdür.
İslâm’da eti helal olan hayvanları şer’î ölçülere göre boğazlamak. Arapçada eti yenilen hayvanı kesmek ve boğazlamak anlamında kullanılan üç terim vardır. Bunlar zebh, nahr, tezkiye. Zebh; boğazlamak, hayvanın boğazına bıçak vurup damarlarını kesmek demektir. Boğazlanmış veya boğazlanacak hayvana da “zebîh” veya “zebîha” denir. Ancak bu terim daha çok sığır, koyun ve keçi gibi hayvanların çene altından meşrû şekilde kesimini ifade eder (es-Serahsî, el-Mebsût, Beyrut, t.y, XII, 3; el-Mevsilî, el-İhtiyâr, İstanbul 1984, cz. V, 9). Kur’ân-ı Kerîm’de bu çeşit kesime yer verilir: “Allah size bir sığır kesmenizi (zebhi) emrediyor” (el-Bak,ara, 2/67). “Ve İbrahim’e oğulunun yerine fidye olarak büyük bir (koç) kurbanlık verdik” (es-Saffât, 37/ 107).
Bu sebeple Boğazlamanın dört rüknü vardır:
1— Boğazlayan,
2— Boğazlanan hayvan
3— Boğazlama aleti,
4— Boğazlamaktır.
Şimdi bunları teker teker kısaca izah edelim:
Boğazlayan kimsede üç şart aranır:
1— Müslüman veya kitabî -Yahûdi ve Hıristiyan- olması, erkek ile kadın, dilli, dilsiz baliğ ile bâliğ olmayan arasında fark yoktur.
2— Avda ihramda olmaması. İhramda olan kimse boğazlaya-maz. Boğazladığı hayvanın eti haramdır.
3— Âkil olması.
Boğazlanan hayvanın da üç şartı vardır:
1— Eti yenen hayvan olması,
2— Kesilmeden ölüsü mübâh olmayan hayvan olması. Balık ve çekirge için boğazlama yoktur.
3— Hayat-ı müstekkirre sahibi olması. Yâni bir müddet yaşayabilecek bir hayata sahip olması. Yalnız hasta olan hayvan için böyle bir şart yoktur.
Boğazlama aleti. Bunun bir şartı var mıdır. O da kesici olmasıdır. Şâfiî mezhebine göre diş ve tırnak ile kesim yapmak caiz olmazsa da Hanefî mezhebine göre caizdir.
Boğazlamanın muteber olabilmesi için aşağıdaki şartların bulunması lâzımdır.
1— Boğazlamayı kasd etmek. Bir hayvan kendisi gelip bir bıçağa çarparak kesilirse boğazlama sayılmaz.
2— Kesmek. Kuşun başını koparmak caiz değildir.
3— Nefes ve yemek borularıyla şah damarlarını kesmek. Şâfiî mezhebine göre şah damarlarını kesmek vacib değildir.
4— Yardımcısı olmak. Birisi nefes ve yemek borularım keserken, öbürü de kamını yararsa caiz değildir.
5— Nükâye, Mevâhib ve İslâh adlı kitaplar ile Şâfiî mezhebine göre (İbn Abidin, c. 5, s. 187) boğazdaki düğümün hepsi veya çoğunun başta kalması. Yalnız Hanefî ulemasının çoğu düğümün başta kalması şart değildir, der.
