Memleketimizde bolca bulunan sığır ve davar gibi ehli hayvanların zekâta tabi olan şeyler olduğu söylenmektedir. Fakat bunların nisabı ne kadardır ve nisaba bâliğ olduğu zaman hangi şart ile zekâtları verilecektir?
Senenin yarıdan çoğunu kırlarda otlayarak geçiren sâime hayvanlar; eti, sütü ve yünü için beslendikleri takdirde, özel nisaplarla zekâta tabi olurlar. Bu hayvanlar; koyun, keçi, sığır ve develerdir. Koyun ve keçiler aynı sınıf olarak mütalaa edilirler.
Memleketimizde bol miktarda bulunan sığır ve davar gibi ehlî hayvanlar zekâta tabidirler. Sığır’ın nisabı otuzdur. Yâni otuz sığıra sahip olan kimse şartı yerinde olduğu takdirde zekâtını vermekle mükelleftir. Otuz sığır için bir yaşını tamamlayıp iki yaşına girmiş bir dana verecektir. Kırktan altmışa kadar iki yaşını tamamlayıp üçüncü yaşma girmiş bir dana verecektir. Davarın nisâbı kırktır. Yani kırk davara sahib olan kimse şartı yerinde olursa zekâtını vermekle mükelleftir. Kırka bâliğ olursa bir davar verecektir. Yüyirmibir olunca iki davar verecektir.
Sığır olsun davar olsun nisaba bâliğ olursa Hanefî mezhebine göre altı aydan fazla mübâh sayılan kır ve mer’âlarda otlatıldıkları takdirde zekâtı verilecektir. Şayet mübâh merâ bulunmaz veya merâ bulunur fakat kâfi gelmediği için altı ay ve daha fazla yem ile beslenirse zekâta tâbi değildir. Şâfiî mezhebine göre ise durum başkadır. Ve daha fazla çiftçinin lehinedir. Bu mezhebe göre; zekâtın vâcib olabilmesi için altı aydan fazla değil, sene boyunca mübah merâlarda otlaması gerekir. Adı geçen hayvanlara yem verilmediği takdirde merâda otlamakla yaşamaları mümkün değilse veya göze çarpacak şekilde zararlı bir hale düşerse zekâtı farz olur. Bu mezhebe göre sığır ve davar gibi ehlî hayvanlar sene boyunca merâ ve kırlarda otluyor. Ancak meselâ üç gün veya dört gün gibi bir zaman kar yağarsa veya merâda ot bulunmazsa zekâtın farziye-ti söz konusu değildir (25) Muğni’l-Muhtâc, c. 1, s. 380).
5 deveden 9 deveye 1 koyu
10 deveden 14 deveye 2 koyun
15 deveden 19 deveye 3 koyun
20 deveden 24 deveye 4 koyun
25 deveden 35 deveye 2 yaşında dişi deve
36 deveden 45 deveye 3 yaşında dişi deve
46 deveden 60 deveye 4 yaşında dişi deve
61 deveden 75 deveye 5 yaşında dişi deve
76 deveden 90 deveye 2 adet 3 yaşında dişi deve
91 deveden 120 deveye 2 adet 5 yaşında dişi deve
Koyunların zekatında nisabları Peygamber Efendimiz belirlemiştir.
40 koyundan 120 koyuna 1 koyun
121 koyundan 200 koyuna 2 koyun
200 koyundan 399 koyuna 3 koyun
400 koyundan 500 koyuna 4 koyun
Sığırların zekatı saime olması şartı ile zekât nisabı
30- 40 sığır arası 2 yaşında buzağı
40- 60 sığır arası 3 yaşında buzağı
61 ve fazlası 1 yaşını bitirmiş 2 buzağı verilir.
Zekât verilirken sığır ile manda bir cins sayılır ve buna göre zekatı verilir. Örneğin 20 sığır ve 40 mandası olan 60 sığırlık zekât nisabına denk gelir. Toplumda yaygın olarak bilinen hayvanlar türleri üzerinden yapılan bu hesaba günümüzde üretilen diğer hayvanları da bu ölçütler üzerinden hesapları yapılmalı ve zekâtlarını buna göre verilmesi uygun olur.
